1821: Ένας Τούρκος διοικητής σώζει τους Έλληνες της Τραπεζούντος

Θρύλος ή Ιστορία; Ο ίδιος ο Φίλωνας Κτενίδης στο δημοσίευμα που έκανε στην Ποντιακή Εστία τον Μάρτιο του 1954 δεν απαντά ξεκάθαρα για το περιστατικό που καταγράφει, ωστόσο παραθέτει ως πηγή τον Περικλή Τριανταφυλλίδη και τα «Προλεγόμενα» του έργου Φυγάδες. Πρωταγωνιστές της ιστορίας που μας γυρνά πίσω στον Μάρτιο του 1821 στην Τραπεζούντα είναι ο μητροπολίτης Παρθένιος και ο Οσμάν πασάς Σιατιρζατές, ένας πλούσιος Τούρκος πρόκριτος, διοικητής της Τραπεζούντας.