Η Κρητική διάλεκτος

Το νησί της Κρήτης δεν έχει αλλάξει καθομιλουμένη τις τελευταίες χιλιετίες. Η κρητική διάλεκτος αποτελεί φυσική εξέλιξη της δωρικής διαλέκτου, χωρίς ποτέ να υποστεί κεντρικές παρεμβάσεις, διορθώσεις και καθαρισμούς. Κατά τον ύστερο μεσαίωνα εξελίχθηκε σε λόγια γλώσσα, και εκφράστηκε μέσα από την ποίηση του Κορνάρου του Χορτάτση και άλλων, μέσα από το κρητικό θέατρο και τα λαϊκά τετράστιχα -μαντινάδες- των οποίων η θεματολογία μπορεί να είναι από σκωπτική έως φιλοσοφική. Η κρητική διάλεκτος υπήρξε για περισσότερα από 200 χρόνια, από την γλωσσική και θρησκευτική μετάβαση της Κωνσταντινούπολης.το 1453 έως την πτώση του Χάνδακα το 1669, η μοναδική ελληνική διάλεκτος που ομιλούνταν και διδάσκονταν επίσημα. Κατά την διάρκεια του μεσαίωνα, ήταν σε εξέλιξη η διαδικασία επικράτησης της κρητικής διαλέκτου στον ευρύτερο νότο της βαλκανικής χερσονήσου, έναντι των μη ελληνικών διαλέκτων που κυριαρχούσαν. Η όποια όμως διακόπηκε από την οθωμανική εισβολή του 1669. Θεωρείται ότι αν αυτό δεν είχε συμβεί η σύγχρονη ελληνική δημοτική θα ήταν η φυσική εξέλιξη της κρητικής διαλέκτου. Σήμερα η κρητική διάλεκτος δεν κινδυνεύει με εξαφάνιση, όπως συχνά συμβαίνει σε μειονοτικές διαλέκτους που δεν διδάσκονται, καθώς κυρίως στο νότο, αποτελεί την μόνη προφορική γλώσσα και συνεχίζει και να εξελίσσεται.