Γιατί στην Παγκόσμια Οικονομία το συνολικό χρέος των Χωρών (Δημόσιο και Ιδιωτικό) είναι ισοσκελισμένο

Γράφει o οικονομολόγος κ.Γιάννης Σαμαρτζής, 1-12-2014

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, με τις περιπέτειες της χώρας μας, λόγω των δημοσιονομικών ελλειμάτων και του πολύ υψηλού δημοσίου χρέους, ολοένα και πληθαίνουν τα ερωτήματα πολιτών, σχετικά με το πώς είναι δυνατόν οι περισσότερες χώρες του πλανήτη μας και μάλιστα πολλές από αυτές αρκετά ισχυρές οικονομικά, να έχουν πολύ υψηλό εξωτερικό χρέος –δημόσιο και ιδιωτικό- και σε ποιους άραγε το οφείλουν. 

                                              (έτος 2010)

Μήπως π.χ. το οφείλουν στη Γερμανία; Όχι βέβαια, γιατί σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 2 η Γερμανία χρωστάει σε άλλους το 134% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) της. Μήπως το οφείλουν στην Κίνα; Ούτε αυτό ισχύει, γιατί και η χώρα αυτή χρωστάει σε τρίτους το 7% του ΑΕΠ της. Το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Ελβετία, όπου και οι χώρες αυτές έχουν πολύ υψηλό εξωτερικό χρέος – το οποίο χρωστάνε σε τρίτους- όπως αυτό απεικονίζεται στα στατιστικά στοιχεία του Πίνακα 2

Η διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων δίνει την καθαρή επενδυτική θέση η οποία αναλόγως του πρόσημου, θετικού η αρνητικού, χαρακτηρίζει τη χώρα ως καθαρό πιστωτή, ή χρεώστη αντιστοίχως έναντι του υπόλοιπου κόσμου. 

Με άλλα λόγια το πρόσημο της καθαρής επενδυτικής θέσης υποδηλώνει αν η ελληνική οικονομία, αφενός, είναι χώρα υποδοχής ή εξαγωγής κεφαλαίου και, αφετέρου, βυθίζεται ή όχι στα χρέη προς τον υπόλοιπο κόσμο.

Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας υποδηλώνει, αφενός, ότι η ελληνική οικονομία είναι χώρα υποδοχής κεφαλαίων και μάλιστα ο βαθμός εξάρτησής της από την εισαγωγή κεφαλαίων από το εξωτερικό είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Ένας από τους μεγαλύτερους στην παγκόσμια οικονομία.

Στα ερωτήματα αυτά διάφοροι «ειδικοί» αντί να δώσουν πειστικές απαντήσεις που βασίζονται στην οικονομική επιστήμη, συσκοτίζουν την πραγματικότητα με εσφαλμένες –παραπλανητικές ερμηνείες, είτε για λόγους πολιτικούς   είτε για λόγους  ιδεολογικούς.

Το «κλειδί» στις απαντήσεις αυτές βρίσκεται στο στατιστικό μέγεθος «Καθαρή Διεθνής Επενδυτική Θέση», το οποίο, όπως θα δούμε παρακάτω, αποτυπώνει το ύψος των διεθνών υποχρεώσεων και απαιτήσεων μιας χώρας σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Σε όλες τις χώρες του κόσμου απεικονίζεται στατιστικά στο τέλος, συνήθως, του χρόνου το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, το οποίο εμφανίζεται σε άλλη χώρα ως πλεονασματικό, σε άλλη ως ελλειμματικό και σε άλλη –σπανίως, βέβαια- ως ισοσκελισμένο.

 Όταν μια χώρα παρουσιάζει πλεόνασμα,  αυτό σημαίνει ότι οι αποταμιεύσεις της χώρας αυτής υπερβαίνουν τις επενδύσεις της και επομένως η χώρα αυτή αγοράζει περιουσιακά στοιχεία –υλικά ή άυλα- από άλλες χώρες, όπως π.χ. χρεόγραφα και γενικά διάφορους λοιπούς τίτλους, ενώ παράλληλα χορηγεί και δάνεια δια μέσου της αγοράς ομολόγων. Δηλαδή, η χώρα αυτή στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζεται ως πιστωτής.

Αντίθετα, όταν μια χώρα παρουσιάζει έλλειμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, οι αποταμιεύσεις της υπολείπονται των επενδύσεων και επομένως η χώρα αυτή αναγκάζεται να πουλάει περιουσιακά στοιχεία σε άλλες χώρες, ενώ παράλληλα λαμβάνει δάνεια εκδίδοντας τίτλους, συνήθως ομόλογα, είτε κρατικά είτε ιδιωτικών επιχειρήσεων και Οργανισμών. Έτσι, η χώρα αυτή στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζεται ως χρεώστης.

Συνεπώς, σε παγκόσμιο επίπεδο, το συνολικό άθροισμα των Ισοζυγίων Τρεχουσών Συναλλαγών όλων των χωρών σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, συνήθως στο τέλος έτους, είναι ισοσκελισμένο «εκ ταυτότητας», όπως λένε οι οικονομολόγοι και ισούται με το μηδέν.
Επομένως, είναι αδύνατο τη συγκεκριμένη αυτή χρονική περίοδο (π.χ. τέλος έτους) να εμφανίζουν όλες οι χώρες εξωτερικό χρέος.

Ειδικότερα στη χώρα μας, το μεγάλο έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών – με εξαίρεση τα δύο τελευταία χρόνια - εξ ορισμού αντανακλά την υστέρηση της εθνικής αποταμίευσης έναντι της εγχώριας επενδυτικής δαπάνης (εθνικής επένδυσης), η οποία υστέρηση (της εθνικής αποταμίευσης) «εκ ταυτότητας» ισοδυναμεί με την υστέρηση της συνολικής εσωτερικής εγχώριας παραγωγής, έναντι της συνολικής ζήτησης και δαπάνης (συνολικής κατανάλωσης). Αυτή η παραγωγική ανεπάρκεια της χώρας μας οφείλεται στις μεγάλες και επί σειρά ετών σωρευμένες απώλειες της διεθνούς ανταγωνιστικότητας.  

Στη στήλη 3 του Πίνακα 1 αποτυπώνεται το συνολικό εξωτερικό χρέος των 17 χωρών της Ευρωζώνης.
Το συνολικό εξωτερικό χρέος μιας χώρας – δημόσιο και ιδιωτικό- είναι το μέρος του χρέους εκείνου που οφείλεται σε πιστωτές εκτός της χώρας αυτής. Οι οφειλέτες είναι κυβερνήσεις κρατών, επιχειρήσεις, οργανισμοί και ιδιωτικά νοικοκυριά. Έτσι, το συνολικό χρέος περιλαμβάνει χρήματα που οφείλονται σε ιδιωτικές εμπορικές τράπεζες, σε κυβερνήσεις άλλων κρατών, σε διεθνής χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα, κ.α.

Δηλαδή, το εξωτερικό χρέος αποτυπώνει τις υποχρεώσεις μιας χώρας έναντι άλλων κρατών.
Στη στήλη 4 του Πίνακα 1 παρουσιάζεται η Καθαρή Διεθνής Επενδυτική Θέση (ΚΔΕΘ) των 17 κρατών-μελών της Ευρωζώνης.

Η Διεθνής Επενδυτική Θέση αποτυπώνει, σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο (συνήθως τέλος εξαμήνου ή χρόνου), το ύψος των απαιτήσεων και υποχρεώσεων των κατοίκων, π.χ. της Ελλάδας, έναντι των κατοίκων εξωτερικού. Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις αυτές αναλύονται στις βασικές κατηγορίες: των άμεσων επενδύσεων, των επενδύσεων χαρτοφυλακίων, των λοιπών επενδύσεων, των συναλλαγματικών αποθεμάτων, καθώς επίσης και ανά τομέα οικονομίας, όπως π.χ. η Τράπεζα της Ελλάδος, η Γενική Κυβέρνηση, τα Νομισματικά Χρηματοοικονομικά Ιδρύματα και οι λοιποί τομείς της Οικονομίας. Η διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων και υποχρεώσεων απεικονίζει την καθαρή επενδυτική θέση της χώρας, η οποία αναλόγως του πρόσημου –θετικού ή αρνητικού- χαρακτηρίζει τη χώρα αυτή, ως καθαρό πιστωτή ή χρεώστη, έναντι των υπολοίπων χωρών.

Έτσι, η διεθνής επενδυτική θέση π.χ. της χώρας μας μεταβάλλεται, όχι μόνο από τις συναλλαγές (χρηματικές ροές) του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών, αλλά και από τις μεταβολές των τιμών αγοράς με τις οποίες αποτιμώνται τα χρηματοοικονομικά μέσα, τα οποία διαμορφώνουν το ύψος των απαιτήσεων και υποχρεώσεων.
Στον Πίνακα 3 παρουσιάζονται τα στοιχεία της Διεθνούς Καθαρής Επενδυτικής Θέσης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως ποσοστό του ΑΕΠ , του έτους 2013.

Σημειώνουμε ότι, επειδή παρατηρούνται κάποιες αποκλίσεις στην Καθαρή Διεθνή Επενδυτική Θέση ορισμένων χωρών μεταξύ των ετών 2009-2010 (πίνακας 1) και 2013 (πίνακας3 ), αυτό 0φείλεται κυρίως, στις μετακινήσεις επενδυτικών κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών προϊόντων που γίνονται διαχρονικά, στη σφαίρα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Παρατηρήσεις:

1.    Τα οικονομικά στοιχεία της πρώτης και δεύτερης στήλης αφορούν το έτος 2010.
2.    Τα οικονομικά στοιχεία της τρίτης και τέταρτης στήλης υπολογίστηκαν σε άλλες χώρες με βάση το έτος 2009 και σε άλλες 2010.
3.    Τα στοιχεία της τέταρτης στήλης ήταν αποτυπωμένα στην πηγή (Παγκόσμια Τράπεζα) σε δολάρια και υπολογίστηκαν από εμένα σε ευρώ, με αναλογία 1 προς 1,40.
4.    Επειδή στα στοιχεία αφορούν σε άλλες χώρες το έτος 2009 και σε άλλες το έτος 2010 δεν αποτελούν υλικό επίσημης στατιστικής μελέτης. Δεν παύουν ωστόσο να παρέχουν, με ελάχιστη απόκλιση, συγκρίσιμες αξίες μεταξύ τους.



ΠΗΓΗ: http://www.rodiaki.gr/article/296684/giati-sthn-pagkosmia-oikonomia-to-synoliko-xreos-twn-xwrwn-dhmosio-kai-idiwtiko-einai-isoskelismeno