Κοσσυφοπέδιο: Από την κρίση του 1999 μέχρι σήμερα.

Γράφει ο Άντ/γος ε.α Θεοδωρόπουλος Αναστάσιος

                     
  Η οικονομική κρίση, η οποία συνέχει τη Xώρα μας και το Nότο της EE και  έχει κατακυριεύσει το εθνικό – λαϊκό μας  προσυνείδητο,  δεν θα πρέπει επ` ουδενί να   γίνει αιτία να αγνοήσουμε το σταθερό υποσυνείδητο της Ιστορίας, το
οποίο πρώτιστα   αφορά    κυριαρχίες και   συμφέροντα των μεγάλων, τα  οποία τροποποιούνται σπάνια και όχι  ριζικά. 

 Ιδιαίτερα για την ευρύτερη περιφέρειά  μας,  δεν πρέπει να μένουν απαρατήρητες οι  πληθυσμιακές – εθνολογικές αλλαγές και η κοινωνική – οικονομική αποσταθεροποίηση σε αρκετές χώρες  κατά τις τελευταίες  δεκαετίες, λόγω των δραματικών γεωπολιτικών εξελίξεων ,των ενόπλων επεμβάσεων και των μαζικών μεταναστευτικών ροών (κατά βάση παρανόμων ),   οι οποίες προοιωνίζουν  αλλαγές σε κυριαρχίες και πιθανόν και στους  χάρτες στο μέλλον,  ενώ οι πρωτογενείς ιστορικές δυνάμεις, θρησκεία και  εθνικιστικές τάσεις και οι εξ αυτών τροφοδοτούμενες διενέξεις – συγκρούσεις, θα συνεχίζουν να παίζουν κρίσιμο ρόλο. 
­ Από την άλλη πλευρά αξιοσημείωτο το ότι  η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας καθώς και   η επιβολή ορισμένων ασφυκτικών δημοσιονομικών και άλλων μέτρων,   από τους διεθνείς οργανισμούς, αρχίζουν να οδηγούν  τελικά – και τούτο ελπιδοφόρο -  σε μια σοβαρή αντίδραση των λαών,  που τις υφίστανται. 
Οι εξελίξεις στα Βαλκάνια  πείθουν για των προαναφερομένων το αληθές,   με   πλέον σημαντική  τη μακροχρόνια διένεξη στο  Κοσσυφοπέδιο, μιας  περιοχής με μεγάλη  στρατιωτική - στρατηγική  αξία, το οποίο αποτελεί <τον κρατήρα του ηφαιστείου των >, που άρχισε  και πάλι να αναδύει <καπνούς>, ενώ καθαρά φαίνεται ότι, η κρίση και η νατοϊκή επέμβαση  του 1999 άνευ της εγκρίσεως του Σ.Α  του ΟΗΕ , άνοιξαν το κουτί της Πανδώρας και για άλλες περιοχές  του Κόσμου (π.χ Ουκρανία )  με απρόβλεπτες συνέπειες . 
Όλοι εξ άλλου θα θυμόμαστε τα πρόσφατα γεγονότα στο γήπεδο του Ερυθρού Αστέρα του Βελιγραδίου σε αγώνα μεταξύ των Εθνικών Ομάδων Αλβανίας και Σερβίας , την  επίσκεψη του Αλβανού πρωθυπουργού στη Σερβία και τις ταραχές  στο Κοσσυφοπέδιο για το θέμα ενός ορυχείου.  Ας προβούμε λοιπόν σε μία σύντομη   αναδρομή - ανάλυση  της  υπόψη κρίσης- διένεξης, και των εξελίξεων μέχρι σήμερα με στόχο την εξαγωγή εκτιμήσεων -  συμπερασμάτων, σημειώνοντας, ότι, οι Σέρβοι στο Κοσσυφοπέδιο μειώθηκαν σταδιακά όπως παρακάτω: 1871: Σέρβοι 64% / Αλβανοί 32% ,  1995: Σέρβοι 8% / Αλβανοί 90% και το 2008: Σέρβοι 4% / Αλβανοί 93%.

Σύντομη  Ανασκόπηση  της Νατοϊκής Επέμβασης

Tο τελικό κείμενο  της προταθείσας συμφωνίας στο Ραμπουϊγιέ της Γαλλίας, για αποκλιμάκωση  της κρίσης το  1999 στο Κοσσυφοπέδιο, πριν την έναρξη των βομβαρδισμών, περιελάμβανε όρους, οι οποίοι αφενός δεν εγκυόνταν την μελλοντική παραμονή του στη Σερβία και αφετέρου απαγόρευαν έστω και τον ελάχιστο έλεγχο αυτής πάνω στις δυνάμεις του ΝΑΤΟ και  όπως ήταν φυσικό δεν έγιναν αποδεκτοί από  το Βελιγράδι , υπό το πρίσμα μάλιστα ότι η υπόψη περιοχή  αποτελεί το ιστορικό λίκνο των Σέρβων.                 
Ο πόλεμος  αυτός , που εγκαινίασε μια πρωτόγνωρη μεταπολεμικά τακτική μονομερούς παρέμβασης του ΝΑΤΟ με "ανθρωπιστικό" μανδύα,  άρχισε στις 24 Μαρτίου του 1999  και  τελείωσε μετά από 11 εβδομάδες και ρίψη δεκάδων χιλιάδων βομβών,  ενώ κατά βάση περιλάμβανε μια   εκτεταμένης κλίμακας αεροπορική εκστρατεία, με στόχο την καταστροφή της πολιτικής υποδομής, καθώς και των ΕΔ της ΟΔΓ  (Σερβία – Μαυροβούνιο). Υπό τον φόβο απωλειών δεν αναλήφτηκε επίγεια επιχείρηση. Κύριος σκοπός της επέμβασης, όπως προβλήθηκε, η ειρήνευση και η επιστροφή των εκτοπισμένων, ενώ  πρωταγωνιστικό ρόλο  στις επιχειρήσεις είχαν οι ΗΠΑ.
Η κατοχύρωση της αξιοπιστίας για τη νίκη του ΝΑΤΟ και την υπεροχή των ΗΠΑ οδήγησαν στις καταχρήσεις των βομβαρδισμών και τη σκλήρυνση της στάσης της Συμμαχίας, με αποτέλεσμα τον εντατικό βομβαρδισμό εγκαταστάσεων υδρεύσεως,  κρατικών σταθμών ΜΜΕ και τις τραγικές περιπτώσεις, για τις οποίες το NATO  επικαλέστηκε το λάθος, όπου οι βόμβες έπληξαν μέσα μαζικής μεταφοράς, αυτοκινητοπομπές, νοσοκομεία, φυλακές, τρένα, ακόμη και την κινέζικη Πρεσβεία, με αρκετά θύματα,
Κάτω από το φόβο των βομβαρδισμών , των βιαιοτήτων και των  ενόπλων συγκρούσεων   στο Κοσσυφοπέδιο εκτιμάται ότι 850.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους, με αποτέλεσμα να απειληθεί  αποσταθεροποίηση κυρίως στην ΠΓΔΜ, κατάσταση, η οποία επηρέασε αρνητικά την εικόνα του NATO.             
Οι βομβαρδισμοί έληξαν στις 10 Ιουνίου 1999. Δύο μέρες αργότερα, σε μια κίνηση που εξέπληξε τις δυτικές δυνάμεις, ρωσικά τμήματα προερχόμενα από την ειρηνευτική διεθνή δύναμη στη Βοσνία εισήλθαν στο Κοσσυφοπέδιο, για να αναλάβουν τον έλεγχο του αεροδρομίου της Πρίστινα. Ο άγγλος Διοικητής της Νατοϊκής Δύναμης Κοσόβου (KFOR) Στρατηγός Τζάκσον, όταν ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής στην Ευρώπη, Στρατηγός Κλαρκ του ζητεί να ανακόψει τους Ρώσους, απαντά με μία φράση, η οποία συμπυκνώνει όλους τους κινδύνους και τις αντιπαλότητες, που έκρυβε η κρίση του Κοσσυφοπεδίου: <<Δεν θα αρχίσω εγώ τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο!>>.                  
      
Οι Εξελίξεις μέχρι Σήμερα.

Οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί στην ΟΔΓ, ως συνέχεια του πολέμου στις χώρες της πρώην   Γιουγκοσλαβίας, έβλαψαν το οικολογικό περιβάλλον και τον πολιτισμό της περιοχής και φόρτισαν ακόμη περισσότερο τις εθνικιστικές τάσεις, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αποσταθεροποίηση στην ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων, με πρώτη απόδειξη την διεθνοτική κρίση και τις ένοπλες συγκρούσεις στην ΠΓΔΜ την περίοδο  2001-2002.
Mετά το πέρας του πολέμου, το Σ.Α. του ΟΗΕ με την υπ’ αριθ. 1244 απόφασή του έθεσε το Κοσσυφοπέδιο υπό πολιτική μεταβατική Διοίκηση, υπό τον ΟΗΕ, την UNMIK, εξουσιοδοτώντας τη Στρατιωτική Δύναμη Κοσσόβου (KFOR) υπό το ΝΑΤΟ για την διατήρηση της ειρήνης.
Οι Αλβανοί, όμως, αμέσως μετά την επιστροφή τους, επιτέθηκαν στους Σέρβους και τις λοιπές μειονότητες, προκαλώντας την έξοδο περίπου 100.000 Σέρβων και αρκετών χιλιάδων Ρομά. Η εθνοκάθαρση συνεχίστηκε απλώς σε αντίστροφη κατεύθυνση, ενώ σταδιακά η κυριαρχία της ΟΔΓ και μετέπειτα της Σερβίας καταργήθηκε στην ουσία
Aξιοσημείωτο είναι δε ότι το οργανωμένο έγκλημα αυξήθηκε δραματικά στην περιοχή. Αρκετοί εκτοπισμένοι Σέρβοι αρνήθηκαν να επιστρέψουν, παρά την όποια προστασία τους υποσχέθηκε η UNMIK, ενώ οι Σέρβοι που παρέμειναν στο Κοσσυφοπέδιο, αναγκάστηκαν να διαβιούν σε θύλακες (κυρίως στο βόρειο τμήμα, στην περιοχή της Μιτροβίτσα), υποκείμενοι στη βία και τον εθνικό διαχωρισμό.  Ο   Μιλόσεβιτς, εκδόθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τον Οκτώβριο του 2000, ενώ ο θάνατος του στη φυλακή το 2007 προκάλεσε  ερωτηματικά.
Τον Μάρτιο του 2004 το Κοσσυφοπέδιο βίωσε τη μεγαλύτερη κρίση  από ένα μεμονωμένο γεγονός. Δύο νεαροί Aλβανοί έχασαν, όπως αναφέρθηκε από τα ΜΜΕ, τη ζωή τους από δαγκώματα σκύλων, τους οποίους εξαπέλυσαν εναντίον τους Σέρβοι. Χιλιάδες ήταν οι Αλβανοί, οι οποίοι, αφού συμμετείχαν σε διαδήλωση διαμαρτυρίας, προέβησαν σε εμπρησμούς εκατοντάδων σπιτιών Σέρβων, μοναστηριών, εκκλησιών, καθώς και εγκαταστάσεων και οχημάτων της Διεθνούς Δύναμης.  
Στις 17 Φεβρουαρίου του 2008 η Bουλή του Κοσσυφοπεδίου κήρυξε  μονομερώς την ανεξαρτησία του  από τη Σερβία. Μέχρι σήμερα το Κοσσυφοπέδιο έχει αναγνωριστεί από 107 χώρες των Η.Ε., συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και 23 χωρών της ΕΕ, ενώ δεν το έχουν αναγνωρίσει η Ισπανία, η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Κύπρος. Κάποιες άλλες χώρες, όπως η Ρωσία και η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, θεωρούν την απόσχισή του παράνομη.
Στόχος του Κοσσυφοπεδίου είναι να το αναγνωρίσουν τα 2/3 των κρατών – μελών του ΟΗΕ, ώστε να γίνει μέλος του Οργανισμού.Tο Βελιγράδι, επικαλούμενο το Ψήφισμα 1244 του Σ.Α. του ΟΗΕ, που ορίζει το Κοσσυφοπέδιο ως αναπόσπαστο τμήμα της Σερβίας, αρνήθηκε να δεχθεί την ανεξαρτητοποίηση του.
Τον Αύγουστο του 2008, μετά την έκδοση σε ισχύ του Συντάγματος του Κοσσυφοπεδίου, οι περισσότερες δικαιοδοσίες της UNMIK μεταφέρθηκαν στην κυβέρνησή του και κάποιες στην αποστολή EULEX της ΕΕ, ενώ η Δύναμη Ασφαλείας Κοσσόβου (ΚSF) ανέλαβε, συμπληρωματικά, καθήκοντα ασφαλείας  το 2009. Η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου, με τη σειρά της, αντιμετώπισε διάφορα προβλήματα σπουδαιότερα των οποίων ήταν η δυσμενής οικονομική κατάσταση, το μέλλον της παρουσίας του ΝΑΤΟ στην περιοχή μέσω της KFOR και ο μετασχηματισμός της KSF, σε Ένοπλες Δυνάμεις του Κοσσυφοπεδίου , που το Βελιγράδι ακόμη και μέχρι σήμερα δεν δέχεται.
Τα επεισόδια μεταξύ Αλβανών και Σέρβων, αν και έχουν μειωθεί, συνεχίζονται , ενώ το Κοσσυφοπέδιο μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουνίου είχε εισέλθει σε πολιτική και δημοσιονομική κρίση. Νέα κυβέρνηση συνεργασίας σχηματίστηκε λίαν καθυστερημένα στις 9.12.2014. Πολιτικοί κύκλοι στη Σερβία προτείνουν την ανεξαρτοποίηση του βόρειου τμήματος, όπου διαβιούν σερβικοί πληθυσμοί και τη προσάρτηση αυτού στη Σερβία. Οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου αντιτάσσονται στη διχοτόμησή του.
Στις 19.4.2013 υπογράφτηκε  στις Βρυξέλλες συμφωνία μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου,  στην   οποία εκτός των άλλων καθορίζεται και ο βαθμός αυτονομίας της βόρειας περιοχής, διασφαλίζοντας στους Σέρβους το δικαίωμα να διορίζουν τους αστυνομικούς Διοικητές,  όπου αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία, ενώ προβλέπει και τη λειτουργία εφετείου που θα εκδικάζει, σε δεύτερο βαθμό, υποθέσεις πολιτών σερβικής εθνότητας, Η Σερβία επιμένει σε διοικητική ένωση των δήμων, όπου κατοικούν Σέρβοι ενώ       η σερβική εκκλησία,  αντιτίθεται στη συμφωνία με το Κoσσυφοπέδιο και ζητά εγγυήσεις για την επιστροφή χιλιάδων Σέρβων και την αποκατάσταση των ζημιών σε εκκλησίες, μοναστήρια και μνημεία. 
Aκραίοι, εθνικιστικοί κύκλοι στην Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο επιδιώκουν την ένωσή του με την Αλβανία.   Ο ΓΓ του ΟΗΕ,  και  ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, στα τέλη του 2014  εξέφρασαν την ανησυχία τους για  τη παρατεταμένη  πολιτική στασιμότητα στην Πρίστινα και την ασταθή κατάσταση στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο,   καλώντας τις δύο πλευρές να βρουν μία λύση .
Τέλος, ο επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου της Ρωσίας στην Πρίστινα, σε συνέντευξή του  τον Σεπτέμβριο του 2014, εκφράζοντας τη προσωπική του γνώμη, δήλωσε  ότι θεωρεί ως δικαιότερη λύση να παραχωρήσει η Σερβία sτο Κοσσυφοπέδιο την κοιλάδα του Πρέσεβο, της νότιας περιοχής της ,  όπου κυριαρχεί το αλβανικό στοιχείο και να λάβει ως «αντάλλαγμα» το βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου, όπου ο σερβικός πληθυσμός αποτελεί πλειοψηφία,  εκτιμώντας ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι βιώσιμη και μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει στον αφανισμό της σερβικής μειονότητας του Κοσσυφοπεδίου. 
          
Εκτιμήσεις - Συμπεράσματα

Η μακροχρόνια διένεξη μεταξύ Αλβανών και Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο με την κορύφωσή της στην κρίση του 1999, τη Νατοϊκή επέμβαση και τις εξελίξεις μέχρι σήμερα, περιπλέχτηκε ακόμη περισσότερο, διότι πέραν των τραυματικών ιστορικών εμπειριών τους και εκτός από τη μεταξύ τους εναλλαγή ως θύτη και θύματος, αφενός δεν επετεύχθησαν πλήρως οι σκοποί της επέμβασης του ΝΑΤΟ και αφετέρου δεν εφαρμόστηκε  το  Ψήφισμα 1244 του Σ.Α. του ΟΗΕ και το Κοσσυφοπέδιο  ανεξαρτοποιήθηκε.
Εύλογα δε τα ερωτήματα περί βιωσιμότητας του Κοσσυφοπεδίου ως κρατικής οντότητας, αλλά και της σταθερότητας στα Βαλκάνια, αν αυτό απορροφηθεί κάποια στιγμή από την Αλβανία.  Ο Μιλόσεβιτς, χάριν της εξουσίας, συνέχισε μετά τη Βοσνία  να χειρίζεται την τύχη του έθνους του αυταρχικά και με την μεγαλύτερη απερισκεψία, καταργώντας την αυτονομία  του Κοσσυφοπεδίου,  ενώ και για τη Συμμαχία, η απόφαση των βομβαρδισμών δεν δύναται να χαρακτηρισθεί ως συνετή.  Η ΕΕ, από την πλευρά της, φάνηκε να εξαρτάται στρατιωτικά από τις ΗΠΑ, αποτυγχάνοντας να αντιμετωπίσει σε ικανοποιητικό βαθμό τις στρατιωτικές εξελίξεις, κατάσταση αρνητική για την ΚΕΠΠΑ.
Οι  επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ κατά της ΟΔΓ, μετά τη διεύρυνσή του προς ανατολάς, ενισχύουν την άποψη ότι αποσκοπούσαν εκτός των άλλων και στην προσπάθεια στρατηγικής απομόνωσης της Ρωσίας και διάλυσης της ΟΔΓ, η οποία συνεχίστηκε και με την επακολουθήσασα απόσχιση του Μαυροβουνίου. Ο βομβαρδισμός της ΟΔΓ από τις νατοϊκές δυνάμεις υπήρξε αναμφίβολα παράνομος κατά το ισχύον Διεθνές Δίκαιο, από όποια σκοπιά και αν εξεταστεί. Επιπρόσθετα   κραυγαλέα ως προς την ηθική πλευρά της επέμβασης είναι η επιλεκτική ευαισθησία του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στο Κοσσυφοπέδιο, με την αιτιολογία της εθνοκάθαρσης των Αλβανών από τους Σέρβους, όταν, σε μια αντίστοιχη θα λέγαμε περίπτωση, οι διωγμοί των Κούρδων από τους Τούρκους εκλαμβάνονται ως  νόμιμη άμυνα.  Αναλογικές οι σκέψεις μας και για το Εθνικό δράμα της Μεγαλονήσου μας Κύπρου και ιδιαίτερα για  τον εποικισμό του Βόρειου τμήματος αυτής από τη Τουρκία.      
Η Σερβία καταστράφηκε, αφού πρώτα δαιμονοποιήθηκε στον  έσχατο  βαθμό, και δύσκολα θα ανακάμψει πλήρως, καθιστάμενη έτσι αποσταθεροποιητικός παράγοντας στην    ευρύτερη περιοχή.  Εκτός από την υποδομή και ιδιαίτερα τη βιομηχανία της Σερβίας, έγιναν εκτεταμένες καταστροφές σε ιστορικά και εκκλησιαστικά μνημεία.
Τυχόν διχοτόμηση του Κοσσυφοπεδίου θα έχει αρνητικές επιδράσεις στην ΠΓΔΜ, τη Νότια Σερβία και τη Βοϊβοντίνα, ενώ θα ενισχύσει τις εθνικιστικές τάσεις για δημιουργία   της Μεγάλης Αλβανίας και πιθανόν της Μεγάλης Βουλγαρίας.
Για να μη συνεχιστεί η διένεξη στο Κοσσυφοπέδιο ή τουλάχιστον να γίνει διαχείριση αυτής,είναι απαραίτητο, υπό την αιγίδα της ΕΕ και του ΟΗΕ, να συνεχιστούν οι συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών και να εφαρμοσθούν τα διαλαμβανόμενα στη συμφωνία των Βρυξελλών, υπό το πρίσμα της ενταξιακής πορείας της Σερβίας στην ΕΕ. Επίσης, να είναι αναλογική η εκπροσώπηση της σερβικής πλευράς στην εκτελεστική εξουσία του Κοσσυφοπεδίου, όπως είναι και στη Βουλή του.(από τους 120 βουλευτές οι 20 είναι σέρβοι).
Άλλα  μέτρα που κρίνεται ότι θα συμβάλουν θετικά είναι η επιβολή  εγγυητριών δυνάμεων  με σκοπό την επέμβαση σε περίπτωση βιαιοτήτων κατά εθνικών ομάδων, η εθνική επικυριαρχία της Σερβίας σε ορισμένους ιστορικούς χώρους, η παροχή οικονομικής βοήθειας από τη διεθνή κοινότητα και η προώθηση των επενδύσεων. Επιπλέον, σημαντική θεωρείται η συνδρομή στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της περιοχής των άμεσα εμπλεκομένων στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου κρατών και τέλος η βαθιά έρευνα και η απόδοση ευθυνών  και στις δυο πλευρές για εγκλήματα πολέμου και τρομοκρατικές ενέργειες.  
Τέλος τα Ηνωμένα Εθνη   θα πρέπει  να παραμείνουν κεντρικός εκφραστής των αντιλήψεων της διεθνούς κοινότητας περί ασφάλειας και ειρήνης .
Η επιδίωξη από τα ισχυρά κράτη και ιδίως από τις ΗΠΑ να αγνοήσουν το κύρος και την παρουσία των Η.Ε., όταν δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντά τους, και να επιβάλουν manu militari την ηγεμονία τους, μόνο καχυποψία και συγκρούσεις μπορεί να επιφέρει, όπως περίτρανα απέδειξε η περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου.
             
(Σημείωση: Ο  Άντ/γος ε.α Αναστάσιος Θεοδωρόπουλος, διετέλεσε Στρατιωτικός Ακόλουθος Βελιγραδίου σε περίοδο ενόπλων συγκρούσεων στο Κοσσυφοπέδιο και Αξ/κός Σύνδεσμος στα Σκόπια σε περίοδο ενόπλων συγκρούσεων και επέμβασης  του  ΝΑΤΟ και της ΕΕ.)


ΠΗΓΗ: http://www.analystsforchange.org/2015/03/1999.html