Ο θεμέλιος λίθος της ευημερίας

Αρθρο του κ. Κώστα Χριστίδη (οικονομολόγος)

Στις εκτεταμένες, απρόσωπες αγορές η επικοινωνία και η συνεργασία αναπτύσσονται συχνά σε μακρινές αποστάσεις μεταξύ αγνώστων. Ενώ σε συναλλαγές μεταξύ γνωστών μπορεί να έχουμε την πρόθεση να κάνουμε καλό σε άλλους, στις εκτεταμένες αγορές η οπτική αυτή χάνεται, καθώς το κάθε μέρος έχει την τάση να επικεντρώνεται στο δικό του όφελος...

Εν τούτοις οι εκτεταμένες αγορές αποδεικνύονται απείρως πιο αποτελεσματικές από τις εναλλακτικές μορφές οικονομικής οργάνωσης, όπου οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονται από μία κεντρική αρχή προγραμματισμού (όπως συμβαίνει στις διάφορες μορφές σοσιαλισμού). Η αποτελεσματικότητα των αγορών οφείλεται όχι μόνο στην ισχυρή επίδραση του κέρδους ως κινήτρου που οδηγεί τους παραγωγούς να παράγουν εκείνα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που εκτιμώνται περισσότερο από τους καταναλωτές, αλλά και γιατί στις εκτεταμένες, ελεύθερες (αλλά όχι χωρίς νόμους και κανόνες) αγορές γίνεται πολύ μεγαλύτερη χρήση των διάσπαρτων, άρρητων γνώσεων, πληροφοριών και συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε τόπου και κάθε παραγωγού.

Οι αγορές απαιτούν την συναινετική εφαρμογή των κανόνων που διέπουν τις συναλλαγές. Ο David Hume διετύπωσε, πριν από 250 χρόνια, τρεις βασικούς νόμους (τους χαρακτήρισε ως νόμους της φύσης), στους οποίους βασίζεται η οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων: το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, η μεταβίβαση δικαιωμάτων με αμοιβαία συγκατάθεση και η εκπλήρωση των υποσχέσεων. Αυτά είναι τα θεμέλια της τάξης που καθιστούν εφικτές τις αγορές και την ευημερία.

Οι φυσικοί νόμοι του Hume εμπεριέχονται και στις αρχαίες εντολές: ου κλέψεις, ουκ επιθυμήσεις πάντα όσα τω πλησίον σου εστί, ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή. Η κλοπή αναλώνει τον πλούτο και αποθαρρύνει την αναπαραγωγή του. Η επιθυμία οικειοποίησης της ιδιοκτησίας των άλλων οδηγεί ένα εξαναγκαστικό κράτος σε αναδιανομή του πλούτου, τουτέστιν σε έννομο αρπαγή. Η ψευδομαρτυρία και η πολιτική ψευδολογία υπονομεύουν την κρατική αξιοπιστία, την εμπιστοσύνη των επενδυτών, την διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Όσες χώρες, μικρές ή μεγάλες, αδιάφορο, σέβονται αυτούς τους κανόνες, αυξάνουν με μεγαλύτερη ή μικρότερη ταχύτητα το επίπεδο της ευημερίας τους. Παραδείγματα (των τελευταίων δεκαετιών): Κίνα, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία. Όσες, αντιθέτως, τους παραγνωρίζουν, είτε λόγω καλών προθέσεων αλλά χρήσεως εσφαλμένων μέσων, είτε λόγω άγνοιας ή πολιτικής δολιότητας, είναι καταδικασμένες αντί πλούτου να αναδιανέμουν, έστω σε «δίκαια» μερίδια, την ολοένα βαθύτερη φτώχεια. Αυτό συμβαίνει στην χώρα μας, ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο.



ΠΗΓΗ: freewill