"Ο λοιμός της πατάτας" στην Ιρλανδία, 1845

 

Ο ιρλανδικός λοιμός της πατάτας δεν ήταν απλά μια φυσική καταστροφή. Ήταν προϊόν κοινωνικών αιτιών. Η Ιρλανδία βρισκόταν τότε κάτω από βρετανική κατοχή ως κομμάτι του Ενωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανία και Ιρλανδίας. Στους καθολικούς Ιρλανδούς είχε απαγορευθεί η είσοδος στα επαγγέλματα, ακόμα και η αγορά γης με αποτέλεσμα πολλοί να νοικιάζουν μικρά αγροτεμάχια από απόντες βρετανούς Προτεστάντες μεγαλοϊδιοκτήτες. Στα μικρά αυτά αγροτεμάχια οι φτωχοί Ιρλανδοί αγρότες καλλιεργούσαν πατάτες αφού ένα στέμμα πατάτας παρείχε στον αγρότη τριπλάσια παραγωγή από την καλλιέργεια σιτηρών και μπορούσε να στηρίξει την οικογένεια για έναν ολόκληρο χρόνο.

Η πείνα της πατάτας ξεκίνησε όταν ένας μύκητας προερχόμενος από το Μεξικό κατέστρεψε τις σοδειές της πατάτας. Ο λοιμός που συνοδεύονταν από επιδημίες χολέρας, δυσεντερίας, τύφου, από σκορβούτο, παρασιτώσεις εξαιτίας των ψειρών σύντομα εξαπλώθηκε στην ιρλανδική ύπαιθρο.

Παρατηρητές ανέφεραν ότι έβλεπαν τα παιδιά να κλαίνε από πόνο, να μοιάζουν με σκελετούς, με αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά τους από την πείνα ώστε να μοιάζουν όλα ίδια. Τα επόμενα δέκα χρόνια πάνω από 750.000 Ιρλανδοί έχασαν τη ζωή τους και άλλα 2 εκατομμύρια άφησαν την πατρίδα τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν για τη Μεγάλη Βρετανία, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέσα σε 5 χρόνια ο πληθυσμός της Ιρλανδίας μειώθηκε κατά το ένα τέταρτο, μιλάμε λοιπόν πλέον για γενοκτονία.

   Μνημείο για το Μεγάλο Λιμό στο Δουβλίνο

Η βρετανική κυβέρνηση αρχικά πίστευε ότι η ελεύθερη αγορά θα τερμάτιζε την πείνα. Την άνοιξη του 1847 αναγκάστηκε να εξεδώσει άλλα μέτρα με τη δημιουργία κουζινών που πρόσφεραν σούπα για τους πεινασμένους και με το σύστημα των σπιτίων εργασίας-πτωχοκομείων (Workhouses) που είχαν αρχικά συσταθεί το 1838 για να αντιμετωπίσουν την πείνα. 

Στα σπίτια αυτά οι οικογένειες χωρίζονταν, άνδρες - γυναίκες και παιδιά διέμεναν και δούλευαν χωριστά και έκαναν διάφορες εργασίες, οι άνδρες έσπαγαν πέτρες για οικοδομικές εργασίες και οι γυναίκες ασχολούνταν με οικιακές εργασίες προκειμένου να λειτουργεί το πτωχοκομείο. 

Πολλές οικογένειες έτσι χωρίστηκαν για να μην ξαναενωθούν ποτέ αφού 2,6 εκατομμύρια Ιρλανδοί εντάχτηκαν στα υπερπλήρη πτωχοκομεία όπου περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η ζωή στα πτωχοκομεία ήταν σκληρή, η διατροφή πολύ φτωχή, οι κανόνες πολύ αυστηροί, το μέλλον χωρίς ελπίδα. Κι όμως οι πόρτες των φτωχοκομείων ήταν κλειστές όχι για να μην μπορούν να βγουν οι τρόφιμοι, αλλά για να μην μπουν άλλοι...

  Οικογένειες προσπαθούν να εισέλθουν στα φτωχοκομεία

 Ο ιρλανδικός λοιμός της πατάτας άφησε ως κληρονομιά βαθιά και διαρκή αισθήματα πικρίας και δυσπιστίας προς τους Βρετανούς. Πολλοί Ιρλανδοί, πέρα του ότι  η πείνα της πατάτας ήταν μία φυσική καταστροφή, θεωρούν ότι η πείνα ήταν ένα άμεσο ανάπτυγμα της βρετανικής αποικιοκρατικής πολιτικής. Σημειώνουμε ότι κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Πείνας πολλά αγγλο-ιρλανδικά κτήματα συνέχιζαν να εξάγουν σιτηρά και ζώα στην Αγγλία.

     Φτωχοκομεία (Workhouses) που σήμερα λειτουργούν ως μουσεία

ΠΗΓΕΣ: http://kapistrinews.blogspot.gr/2014/07/great-famine.html
www.digitalhistory.uh.edu, irishpotatofamine.net