To κύριο λιμάνι δουλεμπόρων στην αμερικανική ήπειρο είναι πλέον Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς

 

          Κάις ντο Βαλόνγκο, το μέρος που ήταν κάποτε το κύριο λιμάνι δουλεμπορίου στην αμερικανική ήπειρο

Τα απομεινάρια του πάλαι ποτέ μεγαλύτερου δουλεμπορικού λιμανιού στην ήπειρο της Αμερικής ήρθαν στην επιφάνεια το 2011, αφότου ήταν θαμμένα για περισσότερα από 200 περίπου χρόνια, όταν άρχισαν οι εργασίες κατασκευής του λιμανιού του Ρίο ντε Τζανέιρο στο πλαίσιο της προετοιμασίας της πόλης πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που θα φιλοξενούσε πέντε χρόνια αργότερα.

Τον Ιούλιο του 2017, η UNESCO πιστοποίησε το σημείο ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με σκοπό να μετατρέψει τα ξεχασμένα ερείπια του Κάις ντο Βαλόνγκο σε μνημείο.

Η αναγνώριση από το εκπαιδευτικό, επιστημονικό και πολιτιστικό παρακλάδι των Ηνωμένων Εθνών αναγκάζει τη Βραζιλία να αναγνωρίσει μια περίοδο της ιστορίας της, την οποία η χώρα ακόμα αγωνίζεται να αντιμετωπίσει πλήρως. Η Βραζιλία ήταν η τελευταία χώρα στην Αμερική που κατάργησε τη δουλεία το 1888. Το δουλεμπόριο, ωστόσο, έγινε παράνομο το 1843 και το Βαλόνγκο έχασε το σκοπό του. Σύμφωνα με την διαδικτυακή ιστορική βάση δεδομένων Slave Voyages:

Η Βραζιλία ήταν το κέντρο του δουλεμπορίου, που διεξαγόταν υπό την πορτογαλική σημαία τόσο πριν όσο και μετά την ανεξαρτησία της Βραζιλίας, το 1822, ενώ η Πορτογαλία ήταν μακράν ο μεγαλύτερος από τους εθνικούς μεταφορείς. Η Βραζιλία κυριάρχησε στο εμπόριο των σκλάβων, υπό την έννοια ότι το Ρίο ντε Τζανέιρο και η Μπαΐα έστειλαν περισσότερα δουλεμπορικά ταξίδια από οποιοδήποτε λιμάνι της Ευρώπης […] Πάνω από σχεδόν τρεις αιώνες μεταξύ του 1560 και του 1850, η Βραζιλία ήταν σταθερά ο μεγαλύτερος προορισμός για δούλους στην Αμερική.

Η Προβλήτα του Βαλόνγκο δημιουργήθηκε το 1811, τρία χρόνια μετά την άφιξη της βασιλικής οικογένειας της Πορτογαλίας, που διέφυγε από τον στρατό του Ναπολέοντα στην Ευρώπη, και σύντομα έγινε ο κύριος προορισμός για πλοία που μετέφεραν υπόδουλους στην Αμερική. Ο ιστορικός Lilian Moritz Schwarcz, μελετητής στο πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο και συμμετέχων στο πρόγραμμα Global Scholar του Πανεπιστημίου Πρίνστον στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξηγεί ότι βρισκόταν μόνο λίγα βήματα μακριά από το βασιλικό ανάκτορο και, κατά τη διάρκεια των περιπάτων τους, οι μονάρχες συχνά παρακολουθούσαν τους εμπόρους να προετοιμάζουν “τα προϊόντα τους”: να διαχωρίζουν οικογένειες και να τρίβουν λάδι φάλαινας πάνω στα κορμιά των υπόδουλων Αφρικανών για να καλύψουν τυχόν πληγές:

Η Βραζιλία δέχτηκε περισσότερα από 4 εκατομμύρια Αφρικανούς κατά τη διάρκεια των (σχεδόν) τεσσάρων αιώνων που η χώρα διέθετε καθεστώς υποδούλωσης. Ο αριθμός αυτός ισοδυναμεί με λίγο λιγότερο από το ήμισυ [όλων των Αφρικανών] που εγκατέλειψαν βίαια την ήπειρό τους και κατάφεραν να φθάσουν στην Αμερική ζωντανοί, μετά από ένα μακρύ ταξίδι γεμάτο αντιξοότητες. Από αυτόν τον απόλυτο αριθμό, σχεδόν το 60% αγκυροβόλησε στο Ρίο ντε Τζανέιρο και περίπου 1 εκατομμύριο εισήχθησαν από την Προβλήτα του Βαλόνγκο.

Αυτό σημαίνει ότι σε 32 χρόνια λειτουργίας, το Βαλόνγκο έγινε όχι μόνο το πιο πολυσύχναστο δουλεμπορικό λιμάνι, αλλά υποδεχόταν και το ένα τέταρτο όλων των υποδουλωμένων Αφρικανών, που εισέρχονταν στη Βραζιλία καθ ‘όλη τη διάρκεια των αιώνων που παρέμεινε το σύστημα. Όταν το Ινστιτούτο Εθνικής Ιστορικής και Καλλιτεχνικής Κληρονομιάς (IPHAN) της Βραζιλίας παρουσίασε την περιοχή ως υποψήφια για την UNESCO, η τότε πρόεδρός Kátia Bogéa εξήγησε ότι το Βαλόνγκο ήταν “ο μοναδικός χώρος που εκπροσωπούσε εκατομμύρια Αφρικανών, που ήταν υποδουλωμένοι και εργάστηκαν για να χτίσουν τη Βραζιλία ως Έθνος, συνθέτοντας τον μεγαλύτερο πληθυσμό μαύρων εκτός Αφρικής”.

Όπως το θέτει η Schwarcz στο πρόσφατο άρθρο της για τον τίτλο περί κληρονομιάς, στην περίπτωση της Βραζιλίας η αναγνώριση του ιστορικού αυτού μέρους αποτελεί κάτι περισσότερο από ζήτημα μνήμης. Είναι “σαν να κλείνεις την πόρτα στην λήθη”:

Δεν πρόκειται να καταδικάσουμε αυτούς τους πληθυσμούς στο παρελθόν τους, ειδικά επειδή κανείς δεν ήταν δούλος εκ προελεύσεως η εκ γενετής. Αλλά πρόκειται για την ανάμνηση και την ανύψωση της Αφρικής που ζει μέσα μας. Όπως ορίζει άριστα ο Alberto da Costa e Silva, ο μεγαλύτερος Αφρικανιστής μας: “Η Βραζιλία είναι μια εξαιρετικά αφρικανοποιημένη χώρα. Και μόνο κάποιος που δεν γνωρίζει την Αφρική μπορεί να ξεφύγει από το πόσα από αυτά υπάρχουν στις χειρονομίες μας, στον τρόπο με τον οποίο ζούμε και είμαστε, με την αισθητική μας έννοια. [….] Με ή χωρίς τύψεις, η δουλεία είναι η μακρύτερη και πιο σημαντική διαδικασία στην ιστορία μας.


ΠΗΓΗ: https://el.globalvoices.org/2017/08/43099