Το μεγάλο και πικρό «φαγοπότι» με την ελληνική ζάχαρη

 

 Πρώην στελέχη της κρατικής Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ) κατηγορούνται ότι διέθεσαν ζάχαρη αξίας 50 εκατ. ευρώ χωρίς να εισπράξουν δεκάρα. Μια ιστορία ελληνικής επιχειρηματικότητας.

 Τα γραφεία διοίκησης της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ) στη Θεσσαλονίκη, έχουν μεγάλα παράθυρα και ιδιαίτερα προνομιακή θέα προς την Πλατεία Αριστοτέλους. Η άλλοτε παντοδύναμη κρατική εταιρεία, σήμερα βρίσκεται υπό ειδική εκκαθάριση και παραμένει οριακά ζωντανή. Διαχρονικά, οι ελληνικές κυβερνήσεις διόριζαν στην κεφαλή της ΕΒΖ ανθρώπους με πελατειακά κριτήρια...

Στελέχη που πέρασαν από τα ηλιόλουστα γραφεία της Αριστοτέλους, είχαν ελάχιστη σχέση με τη ζάχαρη και κυρίως φέρεται να ζημίωσαν ανεπανόρθωτα την εταιρεία και τα δημόσια ταμεία. Μέλη διοικήσεων της περιόδου 2007-2015 κατηγορούνται ότι διέθεσαν ζάχαρη αξίας άνω των 50 εκατ. ευρώ σε τρεις ιδιωτικές εταιρείες, χωρίς να εισπράξουν δεκάρα. Τα δικαστικά έγγραφα για το «μεγάλο φαγοπότι» στην ΕΒΖ, που εξασφάλισε το VICE, αποτυπώνουν γλαφυρά την ελληνική κρατική παθογένεια.

Η υπόθεση ήρθε στο φως έπειτα από μηνυτήρια αναφορά που κατέθεσε τον Φεβρουάριο του 2016 η τότε νέα διοίκηση, καταγγέλλοντας διαχειριστικά και οικονομικά εγκλήματα πρώην υψηλόβαθμων στελεχών. Τις ίδιες καταγγελίες είχαν υποβάλλει το 2014 βουλευτές της αντιπολίτευσης, ωστόσο ο φάκελος κατέληξε στο αρχείο. Το πόρισμα της νέας δικαστικής έρευνας παραπέμπει σε δίκη 12 άτομα. Το απόσταγμα είναι αποκαρδιωτικό: «Η ζημία ανέρχεται σε τουλάχιστον 54 εκατ. ευρώ, καθότι η ΕΒΖ, αν και παρέδωσε ποσότητες ζάχαρης αυτής της αξίας, ουδέποτε εισέπραξε τα χρηματικά τιμήματα ούτε κι έχει βάσιμη πιθανότητα να τα εισπράξει στο μέλλον (εκούσια ή αναγκαστικά), εκτός από το ασφαλισμένο τμήμα των σχετικών πιστώσεων ύψους 3,5 εκατ. ευρώ, το οποίο μπορεί να εισπραχθεί με τις κατάλληλες ενέργειες».

Το Δ.Σ. της ΕΒΖ είχε δώσει εντολή στην Υπηρεσία Μηχανογράφησης να εγκαταστήσει ένα σύστημα παρακολούθησης του πλαφόν κάθε πελάτη, ώστε να μπλοκάρεται αυτομάτως σε περίπτωση υπέρβασης των πιστωτικών ορίων. Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. «Στο ηλεκτρονικό σύστημα της ΕΒΖ λειτουργούσε μόνο η προειδοποίηση για το πιστωτικό όριο, η οποία, όμως, μπορούσε να παρακαμφθεί από τον χειριστή του συστήματος που καταχωρούσε την παραγγελία», αναφέρεται στα δικαστικά έγγραφα. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2013, στην ΕΒΖ δεν είχαν φτιάξει ειδικό τμήμα για τον έλεγχο της πιστοληπτικής ικανότητας-φερεγγυότητας των πελατών. Στελέχη φέρονται να ενέκριναν «την υπέρμετρη και καταστροφική, όπως αποδείχθηκε, αύξηση των επί πιστώσει πωλήσεων ζάχαρης προς τρεις συγκεκριμένες εταιρείες» (σσ: τα πλήρη στοιχεία τους βρίσκονται στη διάθεση του VICE).

Στη δικογραφία περιγράφονται με χρονολογική σειρά 26 περιπτώσεις, καθόλου «γλυκές». Το πιστωτικό όριο της πρώτης από τις τρεις εταιρείες ήταν στις 900.000 ευρώ. Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2008 παραδίδεται παραγγελία ζάχαρης, που ανεβάζει το ανοιχτό υπόλοιπο του πελάτη στα 1,06 εκατ. ευρώ, χωρίς καμία εξασφάλιση για την ΕΒΖ. Με αναδρομική απόφαση, το Δ.Σ. φέρεται να αποφασίζει την πρώτη αύξηση πιστωτικού ορίου στα 2,5 εκ. ευρώ (και αυτόματα στα 5 εκατ. αν ο πελάτης αγοράσει 40.000 τόνους ζάχαρη τον χρόνο). «Το ηλεκτρονικό σύστημα εμπορικής διαχείρισης δεν ενημερώθηκε για την αύξηση, με αποτέλεσμα να εκτελεστούν παραγγελίες που ανεβάζουν το ανοικτό υπόλοιπο στα 2,7 εκατ. μόλις τρεις μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 2008».

Ο «ιδανικός καλοπληρωτής»

Στις αρχές Ιουνίου 2008 φέρεται να υπογράφεται νέα σύμβαση με τον ίδιο πελάτη, η οποία είχε αναδρομική ισχύ από τον Μάρτιο του ίδιου έτους και προέβλεπε πιστωτικό όριο στα 2,5 εκατ. ευρώ, αυτόματες αναλογικές αυξήσεις μέχρι τα 5 εκατ. αν απορροφήσει περισσότερα από 20.000 τόνους ζάχαρης και αναλογικές εγγυήσεις πίστωσης - ύψους 800.000 ευρώ με εγγυητική τράπεζας, 1,2 εκατ. με επιταγές του αγοραστή και 500.000 με επιταγές πελατών. «Το άνοιγμα, όμως, είχε ήδη φθάσει στα 2,7 εκατ. με μοναδική εγγύηση επιταγές του πελάτη, ύψους 1,3 εκ. ευρώ», διαβάζουμε.

Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη εταιρεία αντιμετωπίζεται σαν τον ιδανικότερο καλοπληρωτή. Υπήρξε εισήγηση διευθυντή προς το Δ.Σ. της ΕΒΖ, ώστε να επεκταθεί το πιστωτικό όριο του συγκεκριμένου πελάτη, κι αυτό «προκειμένου να εξαντληθούν τα αποθέματα ελληνικής ζάχαρης, λόγω αναμενόμενης σημαντικής μείωσης τιμών», καθώς επίσης «να μην στραφεί ο πελάτης σε άλλους προμηθευτές» αλλά και «να μην κλείσουν τα εργοστάσια Ορεστιάδας και Σερρών». Αντίθετα, σημειώνεται στην ίδια εισήγηση, «η μη επέκταση είναι αντισυμβατική και υπάρχει ο κίνδυνος δικαστικής απαίτησης ρήτρας 3 εκατ. ευρώ». Η ίδια εταιρεία χαρακτηρίζεται «αξιόπιστος και φερέγγυος πελάτης». Από τα πρακτικά του Δ.Σ. προκύπτει ότι υπήρξε ακόμη και η σκέψη να προταθεί στον «καλοπληρωτή» η είσοδος στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΒΖ.

Τον Σεπτέμβριο 2009 αποφασίζεται η -έκτη κατά σειρά- αύξηση του πιστωτικού ορίου της ίδιας εταιρείας στα 16 εκατ. ευρώ. «Ωστόσο, την ίδια χρονική στιγμή το ανοιχτό υπόλοιπο της εταιρείας ανερχόταν στα 21,2 εκατ. ευρώ και το κυριότερο, καλυπτόταν μόνο με προσημείωση ακινήτου για ποσό 430.000 ευρώ κι επιταγές της εταιρείας 17,3 εκατ., παρότι η σύμβαση όριζε το 1/3 σε εγγυητικές τράπεζας και το 1/3 σε επιταγές πελατών», αναφέρεται στο κατηγορητήριο.

Η σέρβικη ζάχαρη

Υπάρχει ένα περίεργο περιστατικό. Τον Ιανουάριο του 2009, οι δύο βασικοί πελάτες της ΕΒΖ, που λάμβαναν εμπόρευμα χωρίς να πληρώνουν, διαμαρτυρήθηκαν για την ποιότητα 200 τόνων ζάχαρης σε υγρή μορφή, που παρέλαβε η καθεμιά από το θυγατρικό εργοστάσιο της Σερβίας (CRVENKA). Χωρίς να γίνει κανένας έλεγχος για τη βασιμότητα των παραπόνων, αναφέρεται στα έγγραφα, και χωρίς να επιστραφεί η «ελαττωματική παρτίδα» στην ΕΒΖ, η διοίκηση στη Θεσσαλονίκη εμφανίζεται να δωρίζει 400 τόνους ζάχαρη, αν και το Βελιγράδι είχε εγκρίνει - με τη συμμετοχή και στελεχών της μητρικής εταιρείας - τη δωρεά 150 και 200 τόνων, αντίστοιχα. Τελικά, το σέρβικο εργοστάσιο φέρεται να έστειλε 227 και 246 τόνους ζάχαρης στον κάθε πελάτη, συνολικής αξίας 330.000 ευρώ.

Το Νοέμβριο του 2009 η διοίκηση της ΕΒΖ αλλάζει, όμως η κατάσταση φαίνεται να παραμένει ίδια. «Οι επιταγές δεν πληρώνονται κι αντί η ΕΒΖ να τις εμφανίσει προς πληρωμή - ώστε να σφραγιστούν λόγω μη κάλυψης, και στη συνέχεια να διεκδικηθούν τα χρήματα, σταματώντας επιπλέον τη διάθεση ζάχαρης – επιστρέφει τις επιταγές στους ιδιώτες, που τις αντικαθιστούν με άλλες, ακόμη μεταγενέστερης αναγραφόμενης έκδοσης, που με ανάλογο τρόπο δεν πληρώνονται και ούτω καθεξής», αναφέρεται. Στο Δ.Σ. της ΕΒΖ φέρεται να υποβλήθηκαν, σε διαφορετικές περιόδους, από την Επιτροπή Ελέγχου τρία εμπιστευτικά σημειώματα, τα οποία παρουσίαζαν αναλυτικά την κατασπατάληση και τη μαύρη τρύπα στα έσοδα. Όπως προκύπτει, οι επιστολές δεν ελήφθησαν υπόψη. Στο τέλος του 2012, οι τρεις αυτές εταιρείες-πελάτες κάλυπταν το 30% των πωλήσεων της ΕΒΖ και το 72% των ανοιχτών απαιτήσεών της.

Στο τέλος αυτής της πικρής ιστορίας, με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, τρεις πρόεδροι, ένας αντιπρόεδρος και δύο διευθυντές της ΕΒΖ, της περιόδου 2007-2015, παραπέμπονται να δικαστούν με την κατηγορία της κακουργηματικής απιστίας. Επίσης, έξι στελέχη εταιρειών-πελατών της ΕΒΖ θα καθίσουν στο ίδιο εδώλιο, για ηθική αυτουργία στην απιστία.


ΠΗΓΗ: https://www.vice.com/gr/article/8xvpg3/to-megalo-pikro-fagopoti-me-thn-ellhniki-zaxarh