Υποβρύχιο Πρωτεύς (Υ-3): Η τελευταία αποστολή και οι ήρωες της

 

«Κι’ εκεί μέσα στα βάθη…
βαθιά, πιο βαθιά
σα σε τάφο
δίχως όνομα επάνω κανένα αφημένο
στων ανθρώπων τη μνήμη…»

Άγγελος Σικελιανός, Ο «Πρωτέας»

Το υποβρύχιο Πρωτεύς, ήταν το πρώτο της σειράς των 4 υποβρυχίων τύπου Loire -Simonot, που ναυπηγήθηκαν στην Γαλλία στο διάστημα 1927-1930 (τα άλλα τρία ήταν τα:Τρίτων, Γλαύκος και Νηρεύς). Από τα αυτά υποβρύχια το μόνο που επέζησε της δίνης του β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επέστρεψε στην Ελλάδα ήταν ο Νηρεύς. Τα υπόλοιπα 3 απωλέσθηκαν γράφοντας όμως ξεχωριστές σελίδας δόξας για το Πολεμικό μας Ναυτικό.

Ο Πρωτεύς, κυβερνήτης ο Πλωτάρχης Χατζηκωνσταντής (1906-1941), απέπλευσε για πολεμική περιπολία την 26η Δεκεμβρίου 1940 και το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου βρισκόταν 10 έως 15 ν.μ. δυτικά της νήσου Σάσσωνος όταν εντόπισε εχθρική νηοπομπή, κινούμενη από τον Αυλώνα στο Μπρίνιζι, αποτελούμενη από τα οπλιταγωγά-μεταγωγικά Sardegna, Italia και Piemonte. Η νηοπομπή κινείτο με ταχύτητα 10,5 κ. με το Sardegna πρωτόπλου της στήλης, η οποία συνοδευόταν από το τορπιλοβόλο Antares. Το Sardegna αντελήφθη τις τορπίλες από την αριστερή του πλευρά και σήμανε συναγερμό στη νηοπομπή. Το ιταλικό πλοίο επλήγη από δύο τορπίλες και βυθίστηκε αργότερα καθώς ρυμουλκείτο προς το Μπρίντιζι. Από τους 262 επιβαίνοντες έχασαν τη ζωή τους 25. Ο Πρωτεύς αναδύθηκε ακούσια μετά τη βολή περίπου 1500 γιάρδες αριστερά του Antares, το οποίο κινήθηκε άμεσα για εμβολισμό. Σύμφωνα με την αναφορά του Antares είχε βληθεί τουλάχιστον άλλη μια τορπίλη την οποία το τορπιλλοβόλο απέφυγε, ενώ ο Πρωτεύς κατέβαλε μια ύστατη προσπάθεια να αποφύγει τον εμβολισμό επιχειρώντας να στραφεί σε παράλληλη πορεία με το Antares.
Αντιναύαρχος Επαμεινώνδας Καββαδίας, «Ο Ναυτικός Πόλεμος του 1940 όπως τον έζησα»

[..]Το πλοίον τούτο αποπλεύσαν την 26η Δεκεμβρίου διά τον τομέα (Ζ) έδει να επαναπλεύση την 8η Ιανουαρίου. Ούτε ενεφανίσθη πουθενά, ούτε απήντησε εις τας κλήσεις των σταθμών μας. Την 10η Ιανουαρίου 1941 ο ραδιοφωνικός σταθμός της Ρώμης έδωκε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Την 29η Δεκεμβρίου περί ώραν 10η πρωινήν, ημέτερον τορπιλλοβόλον, κυβερνώμενον υπό του υποπλοιάρχου Νικολό Νικολίνι και συνοδεύον νηοπομπήν, αντελήφθη ίχνη τορπιλλών και κατόπιν εξήλθεν προς στιγμήν της θαλάσσης πρώρα υποβρυχίου εις απόστασιν 3 μιλλίων. Το τορπιλλοβόλον ηύξησε ταχύτητα και κατηυθύνθη προς το μέρος όπου είχε γίνει ορατόν το υποβρύχιον, ο δε κυνερνήτης διέταξε την ετοιμασίαν προς βολήν 4 βομβών βυθού. Όταν ητοιμάζοντο προς άφεσιν των βομβών ανεδύθη αιφνιδίως πρώραθεν του τορπιλλοβόλου το υποβρύχιον του οποίου εγένετο ορατόν τμήμα από πρώρας μέχρι του πυργίσκου. Επηκολούθησεν εμβολισμός του υποβρυχίου μεταξύ της πρώρας και του πυργίσκου του. Αμέσως μετά τον εμβολισμόν εβλήθησαν αι τέσσερις βόμβαι. Μετ’ ολίγον ανεδύθη προς στιγμήν το υποβρύχιον έχον εγκαρσίαν κλίσιν. Το τορπιλλοβόλον κατηυθύνθη εκ νέου προς το σημείον αυτό και εβλήθησαν και άλλαι 7 βόμβαι. Εις την θάλασσαν ενεφανίσθησαν φυσαλίδες, κηλίδες ελαίου και συντρίμια. Καθηρέσαμεν την λέμβον προς ανεύρεσιν τυχόν ναυαγών, αλλά δεν υπήρχον και περισυνελέγησαν συντρίμματα». Ήτο φανερόν ότι επρόκειτο περί του Πρωτέως δότι ήτο ο τομεύς του. Η δίς φανέρωσις του υποβρυχίου ήτο ατυχής, αλλ’ ουχί δυσεξήγητος με τα υποκείμενα εις συχνάς στιγμιαίας ανωμαλίας σκάφη[..].

Αναφορά Α.Δ.Υ Πλοιάρχου Α. Ξηρού Π.Ν, 11/1/1941
προς Γ.Ε.Ν και Α.Σ
[..] 3. Εκ του συνδυασμού των ανωτέρω πληροφοριών αγόμεθα εις το συμπέρασμα ότι το Υ/Β εξετέλεσεν επίθεσιν διά τορπιλλών κατά νηοπομπής έξωθι του ΑΥΛΩΝΟΣ και εβύθισεν το Μεταγωγικόν ΣΑΡΔΗΝΙΑ και έπειτα δύο φορές σε διάστημα ολίγων λεπτών εφάνη το άνω μέρος του Υ/Β, εκ του οποίου γεγονότος και εκ της εμφανίσεως των ιχνών των τορπιλλών, γενομένης γνωστής της θέσεώς του, υπέστη επίθεσιν υπό τορπιλλοβόλου και κατά πάσα πιθανότητα έχει απωλεσθεί, μη προλαβόν να καταδυθεί εις βάθος.
4. Μετά μεγίστης ψυχικής οδύνης άγομαι εις το συμπέρασμα ότι ο ΠΡΩΤΕΥΣ απωλέσθη εν τη εκτελέση του καθήκοντός του, αφού έπληξεν εχθρικόν πλοίον και ο Κυβερνήτης, Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και ναύται εξετέλεσαν ούτω μετ’ αυταπαρνήσεως και αυτοθυσίας το προς την ΠΑΤΡΙΔΑ καθήκον μέχρι της τελευταίας στιγμής.
5. Συνημμένως υποβάλλω ονομαστικόν πίνακα των επιβαινόντων του Υ/Β, σύμφωνα με το άρθρο “66” του ΚΕΥΒΠ παράγραφον “3”. Δεν δυνάμεθα να συμπεράνωμεν εάν ένιοι εκ του πληρώματος εσώθησαν υπό του εχθρικού τορπιλλοβόλου.
Ευπειθέστατος [..]

Έτσι ο Πρωτέας βυθίστηκε έχοντας μαζί του στην τελευταία του κατάδυση όλο το πλήρωμά του.

Πλωτάρχης Μιχαήλ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ, κυβερνήτης
Υποπλοίαρχος Γεώργιος ΜΑΡΙΔΑΚΗΣ, ύπαρχος
Υποπλοίαρχος Θεόδωρος ΚΟΝΙΔΗΣ
Υποπλοίαρχος Ανδρέας ΤΟΥΡΝΑΣ
Αρχικελευστής Κυριάκος ΝΙΚΟΛΑΡΑΚΟΣ
Αρχικελευστής Μηχ. Διονύσιος ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ
Κελευστής Αντώνιος ΚΑΦΕΤΖΗΣ
Κλευστής Μηχ. Ιωάννης ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Υποκ. Α’ Θρασύβουλος ΤΣΑΤΣΑΣ
Υποκ. Α’ Αναστάσιος ΝΤΟΝΤΟΣ
Υποκ. Α’ Βασίλης ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Υποκ. Α’ Αχιλλεύς ΤΟΥΛΗΣ
Υποκ. Α’ Θεόδωρος ΣΑΝΟΥΔΟΣ
Υποκ. Α’ Δημήτριος ΓΙΑΝΕΛΛΗΣ
Υποκ. Β’ Αναστάσιος ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Υποκ. Β’ Γεώργιος ΤΣΑΛΙΚΗΣ
Υποκ. Β’ Παναγιώτης ΣΚΛΑΒΟΣ
Υποκ. Β’ Ηλίας ΚΑΤΣΟΥΡΑΝΗΣ
Δίοπος Ναπολέων ΑΝΘΗΣ
Δίοπος Διονύσιος ΑΝΝΙΝΟΣ
Ναύτης εθελ. Νικόλαος ΑΡΜΕΝΗΣ
Ναύτης προτ. Σπυρίδων ΒΛΑΧΟΣ
Ναύτης εθελ. Παντελής ΒΟΥΤΣΙΝΑΣ
Ναύτης εθελ. Σπυρίδων ΓΙΑΛΥΨΟΣ
Δίοπος Σταμάτιος ΓΙΑΤΡΑΚΟΣ
Ναύτης εθελ. Χαράλαμπος ΔΕΛΗΣ
ΔίοποςΚωνσταντίνος ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Δίοπος Χρήστος ΖΑΦΕΙΡΗΣ
Δίοπος Παναγιώτης ΘΕΟΔΟΣΗΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΚΑΨΟΣ
Ναύτης εθελ. Εμμανουήλ ΛΕΒΑΝΤΗΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΛΙΑΤΣΗΣ
Ναύτης εθελ. Παναγιώτης ΜΗΝΑΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΜΟΡΙΑΝΟΣ
Ναύτης εθελ. Σταύρος ΜΟΥΣΟΥΛΗΣ
Ναύτης εθελ. Δημήτριος ΟΡΦΑΝΟΣ
Δίοπος Ζαχαρίας ΠΑΝΤΑΛΕΩΝ
Δίοπος Μιχαήλ ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΗΣ
Δίοπος Παναγιώτης ΠΑΡΑΣΧΗΣ
Δίοπος Ελευθέριος ΠΕΡΔΙΚΟΥΡΗΣ
Δίοπος Απόστολος ΣΚΑΡΑΚΗΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ
Δίοπος Αριστείδης ΤΟΥΣΣΑΣ
Δίοπος Παναγιώτης ΦΟΥΡΙΚΗΣ
Ναύτης προτ. Πέτρος ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Δίοπος Κωνσταντίνος ΧΕΛΙΩΤΗΣ
Ναύτης προτ.Γεώργιος ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ
Δίοπος Πέτρος ΨΥΛΛΑΣ

Σημείωση: Η φωτογραφία του Πρωτέως σε ημιανάδυση μπροστά στο φρούριο της Κέρκυρας, ελήφθη από το περιοδικό Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας, τ.85, 2013 του Ν.Μ.Ε / Αναδημοσίευση Περί Αλός 12/12/2014

ΠΗΓΗ: Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας
https://www.militaire.gr/ypovrychio-proteys-y-3-i-teleytaia-apostoli-kai-oi-iroes-tis/