Η «μαύρη λίστα» της Ιντερπόλ και οι Τούρκοι φυγάδες στην Ελλάδα

Στις 9 Νοεμβρίου 2019, ο Αλτάν, ένας 35χρονος Τούρκος ναυπηγός-μηχανολόγος, βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Αθήνας. Κρατούσε στα χέρια του ένα εισιτήριο για το Περθ της Αυστραλίας, σε πτήση μέσω Σιγκαπούρης. Στον έλεγχο των διαβατηρίων, όμως, τον περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Οι αστυνομικοί τον ενημέρωσαν ότι το ταξιδιωτικό έγγραφο ήταν καταχωρημένο στη βάση δεδομένων της Ιντερπόλ ως κλεμμένο. Ο ίδιος δεν δήλωσε ποτέ κλοπή και είχε πάντα μαζί του το διαβατήριο, ακόμη και όταν περνούσε παράνομα στην Ελλάδα, λίγο καιρό πριν, από τον ποταμό Έβρο. Επιπλέον, είχε καθαρό ποινικό μητρώο. Το «έγκλημά» του ήταν ότι το τουρκικό κράτος τον θεωρεί οπαδό του Φετουλάχ Γκιουλέν, του εξόριστου ιμάμη που ο Ερντογάν αποκαλεί τρομοκράτη και υποκινητή της απόπειρας πραξικοπήματος, το καλοκαίρι του 2016.

Ο Αλτάν διαπίστωσε ότι δεν ήταν ο μοναδικός Τούρκος αντικαθεστωτικός, το διαβατήριο του οποίου είχε μπει αυθαίρετα στη λίστα των Κλεμμένων και Απολεσθέντων Ταξιδιωτικών Εγγράφων της Ιντερπόλ, μετά από σήμα των τουρκικών Αρχών. Πολλοί σαν κι αυτόν είχαν προσπαθήσει να ταξιδέψουν από την Ελλάδα σε τρίτες χώρες, κυρίως ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία, και πληροφορήθηκαν ότι τα διαβατήρια που κρατούσαν ήταν μπλοκαρισμένα για τον ίδιο λόγο.

Στην περίπτωση του Αλτάν, υπήρχε ένα επιπλέον πρόβλημα. Η αυστραλιανή βίζα του έληγε την Άνοιξη του 2020, επομένως κινδύνευε να παραμείνει εγκλωβισμένος στην Ελλάδα. Απευθύνθηκε σε δικηγόρο και στις 27 Νοεμβρίου 2019 ξεκίνησε με το κεντρικό γραφείο της Ιντερπόλ στη Λυών επίσημη αλληλογραφία, η οποία βρίσκεται στη διάθεση του VICE.

Η Ιντερπόλ απάντησε αρχικά ερευνά το θέμα, όμως η διαδικασία θα κρατούσε ως και εννιά μήνες. Ο Αλτάν πίεσε για την εξέταση του αιτήματος λόγω της βίζας. Στις 4 Φεβρουαρίου 2020, έλαβε με επίσημο έγγραφο την παρακάτω απάντηση: «Η Γενική Γραμματεία της Ιντερπόλ βεβαιώνει ότι από σήμερα το διαβατήριο με αριθμό [...], που εκδόθηκε από τις Τουρκικές Αρχές, δεν είναι καταχωρημένο στις λίστες δεδομένων της Ιντερπόλ». Αυτή είναι η πρώτη γνωστή αποδέσμευση διαβατηρίου από τη «μαύρη λίστα», στην οποία βρίσκονται χιλιάδες Τούρκοι αντικαθεστωτικοί στην Ελλάδα. Κατ’ επέκταση είναι η πρώτη σιωπηρή αποδοχή ότι η Άγκυρα μαυρίζει μαζικά τα διαβατήρια όσων πολιτών θεωρεί εσωτερικούς εχθρούς.

Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι στην Τουρκία έχουν εξεταστεί από τις Αρχές για τη φερόμενη σύνδεσή τους με το κίνημα Γκιουλέν. Από αυτούς, οι 91.600 συνελήφθησαν, ενώ σήμερα στις τουρκικές φυλακές εκτιμάται ότι κρατούνται 27.000 γκιουλενιστές και αντικαθεστωτικοί. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, χιλιάδες Τούρκοι διέφυγαν στην Ελλάδα ζητώντας διεθνή προστασία. Μέχρι πριν από έναν χρόνο, περισσότεροι από 7.000 είχαν αιτηθεί άσυλο. Ο αριθμός όσων πέρασαν παράνομα στη χώρα, κυρίως μέσω του Έβρου, εκτιμάται ότι είναι πολλαπλάσιος. Το καθεστώς Ερντογάν μαυρίζει μαζικά διαβατήρια, χωρίς να απαιτείται η δήλωση των κατόχων των εγγράφων, παρά μόνο η επίκληση από την τουρκική διοίκηση των διατάξεων «έκτακτης ανάγκης» που ανανεώνονται από το καλοκαίρι του 2016.

Δικηγόροι που χειρίζονται υποθέσεις Τούρκων φυγάδων εξηγούν ότι το κυνήγι των μαγισσών του Ερντογάν έχει φθάσει σε σημείο να ελέγχονται σήμερα οι λίστες συνδρομητών της εφημερίδας Zaman ή οι πελάτες της Asian Finance Bank. «H Τουρκία χρησιμοποιεί την Ιντερπόλ για την πολιτική δίωξη προσώπων, που θεωρεί ότι συνδέονται με το δίκτυο Γκιουλέν. Με αυτόν τον τρόπο στην πράξη διεθνοποιεί τις διώξεις σε βάρος αντικαθεστωτικών και προσβάλλει το έννομο αγαθό της ελεύθερης μετακίνησης των ανθρώπων. Στερεί από χιλιάδες ανθρώπους την ταυτότητά τους ως πολίτες», λέει στο VICE ο δικηγόρος Αθηνών, Άνθιμος Σιδέρης.

Ο Σωτήρης Λίβας, δικηγόρος και αναπληρωτής καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, έχει επίσης χειριστεί πολλές υποθέσεις Τούρκων που ζήτησαν διεθνή προστασία στην Ελλάδα. «Οι μαζικές αναφορές διαβατηρίων ως κλεμμένων ή απολεσθέντων, ουσιαστικά θέτουν την Τουρκία εκτός διεθνούς Δικαίου. Βρίσκεται σε εξέλιξη ένα θέατρο σκιών. Όλοι αντιλαμβάνονται την κατάχρηση», σημειώνει ο κ. Λίβας.

Το πρώτο διάστημα, οι ελληνικές Αρχές αντιμετώπιζαν τυπικά αυστηρά τους Τούρκους που έφθαναν στα νησιά ή περνούσαν τον Έβρο έχοντας στις αποσκευές τους διαβατήρια, τα οποία ήταν δηλωμένα ως κλεμμένα ή απολεσθέντα στη διεθνή βάση δεδομένων. Στη Ρόδο μάλιστα ένας Τούρκος κατηγορήθηκε για κατοχή πλαστού εγγράφου. Σε πρώτο βαθμό καταδικάστηκε, για να αθωωθεί στο Εφετείο. Επιπλέον, τον πρώτο καιρό τα «κλεμμένα» διαβατήρια κατάσχονταν και παραδίδονταν στα τουρκικά προξενεία ανά την Ελλάδα. Όταν έγινε αντιληπτή η διάσταση του ζητήματος, οι ελληνικές Αρχές άρχισαν να τηρούν πιο μετριοπαθή στάση -σε αρκετές περιπτώσεις αστυνομικοί στον έλεγχο διαβατηρίων στο «Ελ. Βενιζέλος» εμποδίζουν την επιβίβαση Τούρκων με «μαυρισμένα» διαβατήρια και κάνουν συστάσεις.

Το επόμενο βήμα είναι η αλληλογραφία με την Ιντερπόλ. Στον φάκελο δεύτερης περίπτωσης που βρίσκεται στη διάθεση του VICE, περιγράφεται ότι οικογένεια με δύο παιδιά προσπάθησε να πετάξει από την Αθήνα στο Τορόντο, τον Ιούνιο του 2019. «Ο εκπρόσωπος της Air Canada έλεγξε το διαβατήριό και μού είπε ότι εμφανίζεται στο ηλεκτρονικό σύστημα ως κλεμμένο. Παρ’ όλα αυτά, ποτέ δεν είχε κλαπεί. Η σύζυγος και οι δυο γιοι μου πέταξαν στον Καναδά χωρίς εμένα», γράφει 40χρονος Τούρκος προς την κεντρική υπηρεσία της Ιντερπόλ στη Λυών.

Ο ίδιος λέει ότι ανήκει στην κατηγορία των προσώπων που το καθεστώς Ερντογάν θεωρεί εχθρούς. «Ένα απλό μήνυμα στο WhatsApp εναντίον του σημερινού προέδρου, μπορεί να αποτελέσει αιτία να κατηγορηθείς ως τρομοκράτης και είναι αρκετό ώστε να ξεκινήσουν μια σειρά από διώξεις». Πιο κάτω, ο Τούρκος σημειώνει ότι πληροφορήθηκε πως η δίωξη εναντίον του ξεκίνησε το 2017, παρ’ όλα αυτά εξασφάλισε χωρίς πρόβλημα άδεια διαμονής στις ΗΠΑ το 2018 και καναδική βίζα την ίδια χρονιά. «Για να συνοψίσω, το διαβατήριο είναι αυθεντικό και ανήκει σε ‘μένα. Ποτέ δεν χάθηκε ούτε δήλωσα κάτι τέτοιο. Δεν έχω ποινικό μητρώο σε όλη μου τη ζωή» γράφει. Ο ίδιος περιμένει την απάντηση της Ιντερπόλ.

I'm being held at Romanian airport by Police!! pic.twitter.com/uYZMBqKx54

— Enes Kanter (@EnesKanter) May 20, 2017

 
Η πιο γνωστή περίπτωση είναι του μπασκετμπολίστα του ΝΒΑ, Ενές Καντέρ. Το τουρκικό διαβατήριό του ακυρώθηκε εξαιτίας της κριτικής στάσης του απέναντι στον Ερντογάν. Τον Μάιο του 2017 δεν του επιτράπηκε η είσοδος στη Ρουμανία και αφού παρέμεινε υπό κράτηση, όπως ανέφερε σε βίντεο που ανέβασε στο Twitter, πέταξε τελικά στο Λονδίνο και επέστρεψε στη Νέα Υόρκη.

60.000 Τούρκοι «Διεθνώς Καταζητούμενοι»

Δεν είναι μόνο η λίστα των Κλεμμένων και Απολεσθέντων Εγγράφων της Ιντερπόλ που γεμίζει με τουρκικά διαβατήρια. Αξιωματούχοι στη Λυών αντιλήφθηκαν σχετικά γρήγορα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και με τα τουρκικά σήματα και για τους διεθνώς καταζητούμενους (Ερυθρές Αγγελίες-Red Notices). Μόλις τον πρώτο χρόνο μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η Τουρκία ανέβασε στην αντίστοιχη λίστα τα ονόματα 60.000 ατόμων, που θεωρήθηκε ότι συνδέονταν με το δίκτυο Γκιουλέν. Η Ιντερπόλ διέψευσε ότι μετά από αυτό απέκλεισε την πρόσβαση της Άγκυρας στις βάσεις δεδομένων, ωστόσο ξεκαθάρισε ότι η καταχώρηση των 60.000 ονομάτων θεωρείται ως «μη γενόμενη». Για να γίνει αντιληπτό το κυνήγι μαγισσών από την Τουρκία, σημειώνεται ότι στα 70 χρόνια λειτουργίας της Ιντερπόλ οι 190 χώρες-μέλη της υπηρεσίας έχουν καταχωρήσει συνολικά 163.000 ονόματα στις Ερυθρές Αγγελίες.

Η υπόθεση έφθασε να απασχολήσει τη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία επισήμανε ότι «ορισμένες χώρες-μέλη έχουν καταχραστεί την Ιντερπόλ και το σύστημα Ερυθρών Αγγελιών της [...] με σκοπό να καταστείλουν την ελευθερία της έκφρασης και να ασκήσουν διώξεις σε μέλη της αντιπολίτευσης εκτός συνόρων» και κάλεσε τα κράτη-μέλη να «μην εκτελούν εντάλματα σύλληψης, όταν υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες πως αυτά θα μπορούσαν να είναι καταχρηστικά».

Έως τον Μάρτιο του 2018, η Ιντερπόλ φέρεται να απέρριψε περίπου 50 αιτήματα Ερυθράς Αγγελίας της Τουρκίας, διαπιστώνοντας ότι είχαν πολιτικό κίνητρο και παραβίαζαν τις νόμιμες προϋποθέσεις.


ΠΗΓΗ: https://www.vice.com/gr/article/pkeqgg/h-mayrh-lista-ths-interpol-kai-oi-toyrkoi-fygades-sthn-ellada