Ειδώλια και εργαλεία 8000 ετών - Από την προϊστορία της Μελιταίας

 

Προϊστορικός πέλεκυς από γκριζοπράσινο λίθο από την ακρόπολη της αρχαίας Μελιταίας (Φθιώτιδα).

Οι λίθινοι πελέκεις οι οποίοι ανήκουν στην κατηγορία των τριπτών εργαλείων, κατασκευάζονται από σκληρά πετρώματα. Πρώτα αποσπούν το κομμάτι που θέλουν, στη συνέχεια αφαιρούν τα περιττά, τέλος το λειαίνουν μέσω της τριβής.
 

Έτοιμοι πλέον, προσαρμοσμένοι σε μία ξύλινη λαβή χρησίμευαν σε ποικίλες εργασίες όπως το κόψιμο, το ξύσιμο και άλλες παρόμοιες. Είναι συνηθισμένα ευρήματα στους νεολιθικούς οικισμούς.

Ο πέλεκυς εντοπίστηκε μέσα σε ένα σύνολο που χρονολογείται στην κλασσική και ελληνιστική εποχή. Πως ερμηνεύεται, λοιπόν, ένα τόσο παλιό εύρημα μέσα σε ένα πολύ μεταγενέστερο σύνολο.

Η πιο πιθανή εκδοχή είναι κάποιος περπατώντας στους αγρούς γύρω από την Μελιταία, να βρήκε το παράξενο γι αυτόν αντικείμενο μιας και δεν υπήρχε στην εποχή του παρόμοιο και το μάζεψε, πιστεύοντας ότι έχει μαγικές ιδιότητες όπως να διώχνει το κακό ή να θεραπεύει.
Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί σημαντικές προϊστορικές θέσεις από όπου, προφανώς, αρχικά περισυλλέχθηκε.

Οι λίθινοι πελέκεις ονομάζονταν από τους αρχαίους «κεραύνειοι λίθοι», καθώς πίστευαν ότι τους έριχνε ο ίδιος ο Δίας, από την οποία αντίληψη προέρχεται και ο όρος αστροπελέκι.

Δύο αργυρά νομίσματα που έθεσε σε κυκλοφορία η πόλη της Μελιταίας από τα τέλη περίπου του 5ου αι. π.Χ. έως το 375 π.Χ.Πρόκειται για αργυρές δραχμές και ημίδραχμα στον εμπροσθότυπο των οποίων απεικονίζεται δαφνοστεφανωμένη κεφαλή του Διός Οθρυίου προς τα δεξιά. Κάτω από την κεφαλή των δραχμών απεικονίζονται δύο κόκκοι σίτου, σύμβολο της γονιμικής ιδιότητας του Διός, αλλά και της βασικής γεωργικής παραγωγής της πόλης. Στον οπισθότυπο των δραχμών απεικονίζεται ταύρος που βόσκει, κάτω από αυτόν κλαδί βελανιδιάς, ενώ πάνω από τον ταύρο στο πεδίο η επιγραφή ΜΕΛΙΤΕ.. Στον εμπροσθότυπο των ημιδράχμων απεικονίζεται κεφαλή ταύρου μέσα σε στεφάνι βελανιδιάς και τα γράμματα Μ-Ε-Λ.

Ο Δίας Οθρύιος λατρευόταν στην Μελιταία και στην ευρύτερη περιοχή ως καιρικός θεός, προστάτης της αγροτικής παραγωγής και των ποιμνίων, σε ένα ιερό σε μια πλαγιά του βουνού, στα νότια της πόλης, σε υψόμετρο 760 μ. περίπου. Ο ταύρος, ιερό ζώο του θεού, εκπροσωπεί την γονιμοποιό δύναμη του Διός, ενώ η βελανιδιά είναι το ιερό δέντρο του θεού και παράλληλα αντιπροσωπεύει τα δασωμένα με βελανιδιές δάση της Όθρυος.

Ο ίδιος στην συνέχεια το ανέθεσε στο ιερό της ακρόπολης, όπου και εντοπίστηκε μαζί με άλλα αντικείμενα της περιόδου κατά την οποία έζησε ο αναθέτης.
 

Μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τριπτά εργαλεία αποκομίζουμε από τον νεολιθικό οικισμό στη θέση "Πουρναράκια" ΒΑ της αρχαίας Μελιταίας.

Στεατοπυγική γυναικεία μορφή

Λίθινο ειδώλιο ακέφαλης γυναικείας στεατοπυγικής μορφής με τονισμένα χαρακτηριστικά της Πρώιμης Νεολιθικής Εποχής (6000 π.Χ. - 5500 π.Χ.) από την Μελιταία.

Η μορφή έχει ύψος περίπου 0.11 μ. με τα χέρια αναδιπλωμένα πάνω από την τονισμένη κοιλιά, ενώ τα κάτω άκρα είναι είναι σχηματικά αποδοσμένα. Ο κοντός κυλινδρικός λαιμός φέρει οπή στην οποία εφάρμοζε η κεφαλή της γυναικείας μορφής.
 

Το ειδώλιο βρέθηκε στις αρχές του 1900 από τους Άγγλους αρχαιολόγους A.J.B. Wace και M.S. Thompson κατά την περιοδεία τους στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκε στο έργο τους Prehistoric Thessaly το 1912.
Η αριθμητική υπεροχή των γυναικείων ειδωλίων αλλά και η στεατοπυγική απόδοση των χαρακτηριστικών τους οδήγησαν πολλούς μελετητές στην άποψη ότι οι γυναικείες μορφές είναι απεικονίσεις της θεάς της γονιμότητας.

Η κουροτρόφος

 Ένα πήλινο ειδώλιο κουροτρόφου της Νεότερης Νεολιθικής Περιόδου (5300-4500 π.Χ.) από την Μελιταία, το οποίο αποτελεί μια από τις πιο πρώιμες απεικονίσεις της μητρότητας.

Το ειδώλιο σώζεται ακέφαλο, όπως τα περισσότερα νεολιθικά ειδώλια, μιας και το κεφάλι κατασκευαζόταν ξεχωριστά από το σώμα και στη συνέχεια τοποθετούταν σε αυτό. Τα πόδια και τα χέρια είναι σαρκώδη, ενώ είναι τονισμένη η ηβική χώρα και οι γλουτοί, ενδείξεις της γονιμικής ταυτότητας του ειδωλίου. Η μορφή κρατά στην αγκαλιά της βρέφος το οποίο είναι αποδοσμένο πλαστικά.

Ο τύπος της Κουροτρόφου συνιστά μοναδικό δείγμα της νεολιθικής ειδωλοπλαστικής τόσο για το ανεπανάληπτο ως τώρα θέμα της δημιουργίας της ζωής, της μητρικής στοργής, της ιερής σχέσης μητέρας-παιδιού εκφράζοντας δυναμισμό, πειθαρχία, ενώ συγχρόνως ευαισθησία και τρυφερότητα. Το ειδώλιο προέρχεται από τη θέση "Ράχες" βόρεια της Μελιταίας, όπου εντοπίζεται ένας σημαντικός οικισμός της παραπάνω περιόδου.


ΠΗΓΗ: http://www.tapantareinews.gr/2020/06/8000.html