Πολεμικοί ελέφαντες, φλεγόμενα γουρούνια και άλλα... Αρχαία "τανκ" και "αντιαρματικά"
Οι ελέφαντες εξημερώθηκαν από τους ανθρώπους και χρησιμοποιήθηκαν όπως και τα άλογα ως ζώα έλξης. Από νωρίς όμως έγινε αντιληπτό ότι η μεγάλη φυσική δύναμη του ελέφαντα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθεί και για πολεμικούς σκοπούς. Στην Ινδία οι πολεμικοί ελέφαντες εξελίχτηκαν στα κύρια απάρτια των πολεμικών μηχανών των ηγεμόνων της περιοχής, αλλά και στο μέτρο σύγκρισης της πολεμικής και οικονομικής ισχύος του κάθε βασιλείου. Στα Γαυγάμηλα το 331 π.Χ. ο στρατός του Δαρείου Γ’ διέθετε και 15 ινδικούς ελέφαντες, τους οποίους όμως δεν χρησιμοποίησε στη μάχη.
Στη μάχη του Υδάσπη το 326 π.Χ. Πολεμώντας τον βασιλιά Πώρο ο Αλέξανδρος βρέθηκε αντιμέτωπος με 200 εκπαιδευμένους ασιατικούς πολεμικούς ελέφαντες. Οι Έλληνες εξουδετέρωσαν τελικώς τα «θηρία» με τη χρήση της σάρισσας και εκηβόλων όπλων. Τότε αντελήφθησαν ότι δεν ήταν απαραίτητο να σκοτώσουν έναν ελέφαντα. Αρκούσε να τον τραυματίσουν ή να τον τρομάξουν. Το ζώο αντιδρούσε με βάσει το ένστικτό του και συνήθως τρεπόταν σε φυγή, ποδοπατώντας αδιακρίτως εχθρούς και φίλους. Παρά την σοβαρή αυτή αδυναμία οι ελέφαντες ως όπλο εντάχτηκαν αμέσως από τον Αλέξανδρο στον ελληνικό στρατό.
Μετά τον θάνατό του χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον στους συνεχείς εμφυλίους πολέμους που ακολούθησαν. Η κοσμοϊστορική και καταλυτική μάχη της Ιψού μάλιστα το 301 π.Χ. κερδήθηκε από τους συμμάχους Σέλευκο, Κάσσανδρο και Λυσίμαχο, χάρη στους 400 πολεμικούς ελέφαντες που διέθεταν έναντι των 80 μόνο των αντιπάλων τους Αντιγόνου και Δημητρίου Πολιορκητή. Στη μάχη αυτή ο Δημήτριος διέσπασε με το ιππικό του την αριστερή πτέρυγα του ιππικού των συμμάχων και καταδίωξε τους φεύγοντες αντιπάλους ιππείς.
Όταν όμως επιχείρησε να επιστρέψει για να πλαγιοκοπίσει την εχθρική φάλαγγα βρήκε τον δρόμο αποκλεισμένο από τους ελέφαντες των αντιπάλων. Τα άλογα των ιππέων του δεν τολμούσαν να πλησιάσουν τα εύσωμα ζώα και έτσι η μάχη κερδίθηκε από τη συμμαχική στρατιά. Κατά τη διάρκεια πάντως των εμφυλίων πολέμων οι Έλληνες ανακάλυψαν τυχαία και ένα αντίδοτο στην ισχύ των ελεφάντων, τους χοίρους.
Οι Μεγαρείς πολιορκήθηκαν κατά τη διάρκεια του Χρεμωνίδιου πολέμου (267 – 261 π.Χ.) από τα στρατεύματα του βασιλεία της Μακεδονίας Αντιγόνου Γονατά. Ο Αντίγονος Γονατάς, όπως και ο Πολυσπέρχων το 318 π.Χ. στη Μεγαλόπολη, χρησιμοποίησε τους ελέφαντες ως ζωντανούς πολιορκητικούς κριούς για την κατακρήμνιση των πυλών της πόλης. Οι Μεγαρείς όμως άλειψαν μερικούς χοίρους με πίσσα, άνοιξαν τις πύλες και τους έβαλαν φωτιά. Τα άτυχα ζώα, καιγόμενα ζωντανά, εξέβαλαν φρικτές κραυγές και άρχισαν να τρέχουν σαν τρελά.
Οι ελέφαντες του Αντιγόνου, τρομοκρατήθηκαν με τη σειρά τους από τις φωνές και τις φλόγες και τράπηκαν σε φυγή, ποδοπατώντας τους στρατιώτες του. Ύστερα από αυτό ο Αντίγονος κατασκεύασε ειδική αλέα, εντός της οποίας μαζί με τους ελέφαντες τοποθέτησε και χοίρους, ώστε οι πρώτοι να συνηθίσουν στις φωνές και στην οσμή των δεύτερων. Το ίδιο τέχνασμα του συγχρωτισμού ακολουθούσαν αργότερα όλοι οι βασιλείς των ελληνιστικών βασιλείων, τοποθετώντας τους ελέφαντες και τα άλογα του ιππικού μαζί, ώστε τα δεύτερα να πάψουν να φοβούνται τους ελέφαντες. Χοίρους λέγεται ότι χρησιμοποίησαν και οι Ρωμαίο κατά του Πύρρου, με λιγότερο λαμπρά αποτελέσματα.
Συνήθως οι πολεμικοί ελέφαντες χρησιμοποιούντο κατά του εχθρικού ιππικού, ακριβώς γιατί τρόμαζαν τα άλογα του εχθρικού ιππικού. Σε πολλές περιπτώσεις όμως συγκροτείτο ολόκληρο τακτικό συγκρότημα γύρω από κάθε ελέφαντα, όπως για παράδειγμα στη μάχη του Μπείτ Ζακάρια όταν οι Σελευκίδες πολέμησαν κατά των Μακκαβαίων οργανωμένοι σε μικτά «συντάγματα», το καθένα των οποίων περιελάμβανε έναν ελέφαντα, 1.000 πεζούς και 500 ιππείς. Λίγο νωρίτερα πάντως, το 190 π.Χ. στην μεγάλη μάχη της Μαγνησίας, οι φίλιοι ελέφαντες και τα δρεπανηφόρα άρματα προκάλεσαν την ήττα του Σελευκιδικού στρατού του Αντίοχου Γ, όταν πανικοβλημένοι από τα πλήγματα που εδέχθησαν από το ρωμαϊκό και περγαμηνό ελαφρύ πεζικό, ετράπησαν σε φυγή, διαλύοντας τις τάξεις του φίλιου πεζικού.
Ο μεγαλύτερος μετά τον Αλέξανδρο Έλληνας στρατηγός της εποχής, ο Πύρρος, χρησιμοποιούσε με μεγάλη σύνεση τους πολεμικούς του ελέφαντες. Στην μάχη της Ηράκλειας (280 π.Χ.) ο Πύρρος ενέπλεξε τους ελέφαντες του στο τελικό στάδιό της, τηρώντας τους έως τότε σε εφεδρεία. Η έφοδος των ελεφάντων διέλυσε πράγματι το ήδη κλονισμένο ρωμαϊκό μέτωπο, αλλά και πάλι παραλίγο να οδηγήσει σε καταστροφή όταν ένας ελέφαντας τραυματίστηκε και άρχισε να ποδοπατά αδιακρίτως εχθρούς και φίλους. Ο τραυματισμός του ελέφαντα έσωσε κυριολεκτικά τους Ρωμαίους από ολοκληρωτική καταστροφή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου