Μύθοι και αλήθειες για τα εμβόλια

Τα εμβόλια αποτελούν ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα  στην ιστορία της προληπτικής ιατρικής. Tο πρώτο εμβόλιο αναπτύχθηκε το 1796 από τον βρετανό ιατρό Έντουαρντ Τζέννερ για να αντιμετωπίσει τον ιό της ευλογιάς. Κατά τον 20ο αιώνα, αναπτύχθηκαν πολλά επιτυχημένα εμβόλια, μέσω των οποίων ελέγχθηκαν ή εξαφανίστηκαν πλήρως, ασθένειες όπως η διφθερίτιδα, η πολιομυελίτιδα, η ιλαρά, η παρωτίτιδα και η ερυθρά, οι οποίες ευθύνονταν για εκατομμύρια θανάτους και πολλαπλές αναπηρίες ετησίως.  

Μύθος: Τα εμβόλια δεν είναι ασφαλή

Αλήθεια: Τα εμβόλια είναι ασφαλή. Η κυκλοφορία των εμβολίων επιτρέπεται μόνο αν εξασφαλισθούν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων, κ.α.). Ταυτόχρονα, υπάρχει συνεχής και αυστηρή καταγραφή των δεδομένων ασφαλείας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, ενώ δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τη σύνδεση των εμβολίων με την ανάπτυξη αλλεργικών, αυτοάνοσων ή/και αναπνευστικών νοσημάτων. Προκειμένου ένα εμβόλιο να βγει στην κυκλοφορία διέρχεται από 3 φάσεις. Στη φάση 1 το εμβόλιο χορηγείται σε 20 με 100 υγιή άτομα προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι ασφαλές, αν υπάρχουν παρενέργειες, ποια είναι η επιθυμητή δόση κλπ. Στη φάση 2 χορηγείται  σε αρκετές εκατοντάδες άτομα, με στόχο να διαπιστωθεί ποιες είναι οι κύριες παροδικές παρενέργειες του φαρμάκου και πως ανταποκρίνεται το ανοσοποιητικό σύστημα των εθελοντών στο εμβόλιο. Τέλος, στη φάση 3 χορηγείται σε εκατοντάδες με χιλιάδες εθελοντές, προκειμένου να γίνει σύγκριση μεταξύ των ατόμων που έλαβαν το εμβόλιο και αυτών που δεν το έλαβαν, και να επιβεβαιωθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου.

Μύθος: Τα εμβόλια έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση αυτισμού

Αλήθεια: Το 1998, μια ερευνητική ομάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο, με επικεφαλής τον γαστρεντερολόγο Andrew Wakefield, διατύπωσε την άποψη ότι μερικά παιδιά που είχαν κάνει το εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς (MMR) ανέπτυξαν νόσο του εντέρου και αναπτυξιακές διαταραχές, όπως αυτισμό. Τα αποτελέσματα της έρευνας, στην οποία είχαν συμμετάσχει μόνο 12 παιδιά, δημοσιεύτηκαν στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Lancet. Ωστόσο, το 2004 οι συγγραφείς ανακάλεσαν τον ισχυρισμό τους ότι υπήρχε σχέση μεταξύ του εμβολιασμού με τον αυτισμό και το άρθρο αποσύρθηκε από το περιοδικό το 2010. Το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο της Βρετανίας διαπίστωσε ότι τα αποτελέσματα που αναφέρονται στο άρθρο «είχε αποδειχθεί ότι είναι ψευδή». Συγκεκριμένα ο Wakefield είχε πληρωθεί από δικηγόρους, οι οποίοι στόχευαν στο να κάνουν αγωγές στους κατασκευαστές εμβολίων. Εκτός αυτού είχε παραποιήσει τα αποτελέσματα. Ανέφερε ότι 8 από τα 12 παιδιά είχαν παρουσιάσει γαστρεντερικά συμπτώματα ή συμπτώματα που έμοιαζαν με αυτισμό, ενώ μόνο 2 είχαν παρουσιάσει τέτοια. Ακόμη υποστήριζε ότι όλα τα παιδιά πριν τον εμβολιασμό ήταν υγιή, παρόλο που τουλάχιστον 2 είχαν αναπτυξιακές διαταραχές. Δημοσιεύσεις προηγούμενων ετών, μελέτες ευρείας κλίμακας που πραγματοποιήθηκαν στη συνέχεια και η μακροχρόνια παρακολούθηση έδειξαν ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του εμβολίου και του αυτισμού.

Μύθος: Τα εμβόλια μπορεί να ευθύνονται για την ανάπτυξη διαφόρων μορφών καρκίνου

Αλήθεια: Τα εμβόλια δεν προκαλούν καρκίνο. Παράγοντες που έχουν οδηγήσει σε αύξηση των περιστατικών τις τελευταίες δεκαετίες σχετίζονται με διάφορες άλλες παραμέτρους, όπως ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV) προστατεύει έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και το εμβόλιο της Ηπατίτιδας Β από λοίμωξη που μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του ήπατος.

Μύθος: Τα εμβόλια περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες, οι οποίες δηλητηριάζουν τα παιδιά

Αλήθεια: Μερικά εμβόλια περιέχουν φορμαλδεΰδη, αλουμίνιο ή φαινόλη σε πολύ μικρές ποσότητες, κάτω από τα τα τοξικολογικά όρια. Αυτές οι ουσίες εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς, όπως τη θανάτωση του ιού (φορμαλδεΰδη), την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος (αλουμίνιο) και τη διατήρηση του εμβολίου (φαινόλη). Συγκεκριμένα το αλουμίνιο προσλαμβάνεται σε μικρές ποσότητες από τον οργανισμό μας μέσω διαφόρων γλυκών, τυριών και του baking powder, ενώ άλατά του χρησιμοποιούνται σε αντηλιακές κρέμες, αποσμητικά και καλλυντικά. Ενδεικτικά η ποσότητα του αλουμινίου που λαμβάνει ένα βρέφος έως τους 6 μήνες από τα εμβόλια είναι 4mg, από το μητρικό γάλα 6mg και από τροποποιημένο γάλα αγελάδας 40mg. Η ποσότητα της φορμαλδεΰδης στο εξαπλό εμβόλιο είναι γύρω στα 200 μg/kg ενώ σε πολλά φρούτα και λαχανικά κυμαίνεται από 6-60 mg/kg. (πχ. αχλάδι 40-60mg/kg). Αντίστοιχα οι φαινόλες συναντώνται στα φρούτα, στο ελαιόλαδο, στο κόκκινο κρασί, στον καφέ, στις πατάτες και έχουν αναγνωριστεί για την αντιοξειδωτική τους δράση.

Μύθος: Δεν είναι αναγκαίος ο εμβολιασμός, γιατί οι ασθένειες που προλαμβάνονται μέσω του εμβολιασμού έχουν εξαλειφθεί στη χώρα μας

Αλήθεια: Τα νοσήματα που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό έχουν γίνει σπάνια σε πολλές χώρες, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν. Παρά το υψηλό ποσοστό των ατόμων (παιδιών) που εμβολιάζονται στη χώρα μας η εμβολιαστική κάλυψη δεν έχει φτάσει στο 100%, οπότε υπάρχουν ακόμα αρκετά επίνοσα άτομα, άτομα δηλαδή που δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν περάσει τη νόσο. Χαρακτηριστικό αποτελεί το παράδειγμα της Ιαπωνίας, όπου το 1974 οι Ιάπωνες σταμάτησαν να κάνουν το εμβόλιο για τον κοκκύτη, λόγω των χαμηλών περιστατικών νοσηλείας και των μηδενικών θανάτων από την ασθένεια. Το 1979 μόνο το 10% των παιδιών στην Ιαπωνία είχε εμβολιαστεί για τον κοκκύτη. Το αποτέλεσμα ήταν να εμφανιστούν 13.000 περιστατικά κοκκύτη εκείνη τη χρονιά και 41 σχετιζόμενοι με την ασθένεια θάνατοι. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, άλλωστε, για την υγεία του κοινωνικού συνόλου διαδραματίζει η ανοσία της αγέλης. Με άλλα λόγια, όταν το ποσοστό των εμβολιασμένων, για μια μεταδοτική ασθένεια, ατόμων στην κοινωνία είναι αρκετά υψηλό, τότε εξασφαλίζεται προστασία για εκείνους που δεν έχουν εμβολιαστεί.

Μύθος: Είναι καλύτερα να αποκτήσει κάποιος ανοσία από φυσική μόλυνση παρά με τα εμβόλια

Αλήθεια: Τα εμβόλια προκαλούν ανοσία στον οργανισμό παρόμοια με εκείνη που παράγεται μέσω της φυσικής νόσησης. Ωστόσο, η πρόκληση ανοσίας μετά από φυσική μόλυνση μπορεί να αποβεί επικίνδυνη, καθώς υπάρχει πιθανότητα να προκληθούν πολύ σοβαρές επιπλοκές (π.χ. διανοητική καθυστέρηση από τον Haemophilus Influenzae τύπου β, γενετικές ανωμαλίες από τον ιό της ερυθράς, καρκίνο του ήπατος από τον ιό ηπατίτιδας β, εγκεφαλίτιδα ή θάνατος από ιλαρά). Κανείς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων πόσο σοβαρά ή όχι θα τον προσβάλλει κάθε ασθένεια. Μάλιστα υπάρχει ο κίνδυνος η ασθένεια να εκδηλωθεί σε μεγαλύτερη ηλικία, όπου οι επιπλοκές είναι σοβαρότερες και πιο επικίνδυνες για την υγεία του ασθενούς. Αντιθέτως, τα εμβόλια περιέχουν εξασθενημένους ή  νεκρούς μικροοργανισμούς ή τμήματά τους, τα οποία προκαλούν την ανοσία, με αποτέλεσμα να είναι πολύ πιο ήπια η αντίδραση του οργανισμού.

Μύθος: Μόνο με τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και της διατροφής, μπορούν να περιοριστούν τα λοιμώδη νοσήματα

Αλήθεια: Η ευημερία, η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η υγιεινή αποτελούν βασικούς παράγοντες προστασίας για τη μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων. Χαρακτηριστικά, η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και η καθαριότητα των χεριών είναι απαραίτητα για τη προστασία από την ηπατίτιδα Α, τον τύφο και  την χολέρα. Ωστόσο, μόνο οι συνθήκες υγιεινής δεν αρκούν. Συμβάλλουν στη προστασία από την έκθεση σε λοιμογόνους παράγοντες, αλλά δεν προστατεύουν από τη λοίμωξη / νόσηση ή τις επιπλοκές της εφόσον κάποιος εκτεθεί, όπως συμβαίνει με τον εμβολιασμό. Παθογόνοι οργανισμοί που προκαλούν ασθένειες, όπως η ιλαρά, η ηπατίτιδα Β και η πολιομυελίτιδα, ζουν στο ανθρώπινο σώμα και εξαπλώνονται με τον βήχα, το φτάρνισμα ή με τη σεξουαλική επαφή, ανεξάρτητα από το πόσο καθαροί είμαστε.

Μύθος: Η ταυτόχρονη χορήγηση σε ένα άτομο πολλών εμβολίων ή ενός πολυδύναμου εμβολίου υπερφορτώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης ανεπιθύμητων ενεργειών

Αλήθεια:  Επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η ταυτόχρονη χορήγηση εμβολίων δεν επιβαρύνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Καθημερινά, με το περιβάλλον και τη διατροφή, ερχόμαστε σε επαφή με πλήθος αντιγόνων που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα παιδί εκτίθεται σε πολύ περισσότερα αντιγόνα στα πλαίσια ενός κοινού κρυολογήματος ή μιας ίωσης συγκριτικά με εκείνα των εμβολίων. Για παράδειγμα, αν το παιδί αρρωστήσει από κοκκύτη, λαμβάνει με το μικρόβιο πάνω από 3.000 ουσίες, ενώ αν εμβολιαστεί για κοκκύτη 2 ή 3 ουσίες. Επίσης θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στα εμβόλια περιέχονται εξασθενημένοι ή ανενεργοί μικροοργανισμοί ή τμήματα τους και όχι ενεργά στελέχη.

ΠΗΓΗ: https://www.helmsic.gr/immunization-myths/