Άρμιν Βέγκνερ, ο άνθρωπος που απαθανάτισε τη γενοκτονία των Αρμενίων

Ο άνθρωπος που με κίνδυνο της ζωής του απαθανάτισε τη γενοκτονία με εκατοντάδες φωτογραφίες και ντοκουμέντα και που αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην αρμενική υπόθεση. Για τους Αρμένιους ο Άρμιν Βέγκνερ (1886-1978) ανήκει στους «Δίκαιους των λαών».

Στα νεανικά του χρόνια ο Γερμανός Άρμιν Βέγκνερ υπήρξε εθελοντής υπαξιωματικός του υγειονομικού στο στρατό των Νεότουρκων και ένας από τους σημαντικότερους αυτόπτες μάρτυρες της αρμενικής γενοκτονίας στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Έχοντας εύκολη πρόσβαση, λόγω της ιδιότητάς του, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των εκτοπισμένων Αρμενίων φωτογράφισε και κατέγραψε τα απάνθρωπα γεγονότα της γενοκτονίας που σημάδεψαν για πάντα τη ζωή του.

Τα εκατοντάδες ντοκουμέντα γίνονται γνωστά στη Γερμανία πριν λήξει ο πόλεμος και αποτελούν την αιτία που το 1917 ο Βέγκνερ απολύεται από τον γερμανικό στρατό.

Το 1919 και πριν ακόμα παρθούν οι μεγάλες αποφάσεις για τη μεταπολεμική Τάξη Πραγμάτων στέλνει επιστολή στον Αμερικανό Πρόεδρο Ουίλσον ζητώντας τη δικαίωση για το 1,5 εκατομμύριο θυσιασθέντων Αρμενίων με στόχο την ανακήρυξη ανεξάρτητου αρμενικού κράτους.

Μέχρι το 1924 ο Βέγκνερ παρουσιάζει τις μαρτυρίες του και τα φωτογραφικά ντοκουμέντα σε διάφορες πόλεις, Βερολίνο, Βιέννη, Μπρέσλαου. «Βουβοί μάρτυρες» που κανείς δεν θέλει να γνωρίζει. Το δριμύ «κατηγορώ» του Βέγκνερ για την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα πέρασε όμως σύντομα στη λήθη.

Ο Βέγκνερ γνώριζε από «πρώτο χέρι» ότι στη γενοκτονία συμμετείχαν ενεργά – στον σχεδιασμό αλλά και στην εκτέλεση – και ανώτατοι Γερμανοί αξιωματικοί, οι οποίοι δεν είχαν απλώς επιρροή στις στρατιωτικές δυνάμεις των Οθωμανών, αλλά και αρχηγικές θέσεις. Όπως ο στρατηγός Όττο Λίμαν φον Σάντερς, ο επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής αποστολής στην Τουρκία.

Η γερμανική συμμετοχή στο οθωμανικό έγκλημα κατά της ανθρωπότητας ήταν καθοριστική και το 2015 θεωρήθηκε από την ίδια τη γερμανική βουλή σαν «γερμανική συνυπευθυνότητα». Όχι μόνο λόγω του εξοπλισμού των Τούρκων αλλά και επειδή Γερμανοί αξιωματικοί συμμετείχαν, ακόμα και προσωπικά στη γενοκτονία των Αρμενίων. Μερικοί ιστορικοί πιστεύουν μάλιστα ότι ο «ιθύνων νους πίσω από τις εκτοπίσεις» ήταν ο στρατηγός Φρίντριχ Μπρόνσαρτ φον Σέλντορφ, που υπηρέτησε περίπου ως Αρχηγός Επιτελείου του οθωμανικού στρατού.

Ο Βέγκνερ ήταν αξιωματικός του νοσηλευτικού σώματος κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Μεσοποταμία κοντά στη νευραλγικής σημασίας σιδηροδρομική γραμμή Κων/πολης – Βαγδάτης. Ήταν αυτόπτης μάρτυρας των φρικαλεοτήτων που διεπράχθησαν εναντίον του αρμενικού πληθυσμού και επέλεξε να φωτογραφήσει και να καταγράψει τον απόλυτο εφιάλτη. 

«…Εδώ πεθαίνουν (οι Αρμένιοι) σφαγμένοι από Κούρδους, λεηλατημένοι από τους χωροφύλακες, πυροβολημένοι, χτυπημένοι, απαγχονισμένοι, στραγγαλισμένοι, αποδεκατισμένοι από ασθένειες, πνιγμένοι, παγωμένοι, διψασμένοι και νηστικοί. Τα σώματά τους αφημένα να αποσυντεθούν ή να τα φάνε τα τσακάλια… Πεθαίνουν όλους τους θανάτους του κόσμου, όλους τους θανάτους των ηλικιών…».

Ο Βέγκνερ υπέστη ναζιστικές διώξεις για το συγγραφικό του έργο αλλά και για τις δημόσιες διαμαρτυρίες του (έστειλε επιστολή στον Χίτλερ μόλις δύο μήνες από την ανάληψη της εξουσίας) για τις διώξεις κατά των Εβραίων της Γερμανίας. Συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για μερικούς μήνες. Τελικά, αναγκάστηκε το 1936 να καταφύγει μαζί με την Εβραία γυναίκα του στην Ιταλία, όπου και έζησε ως ενεργός πολίτης στα κινήματα ειρήνης το υπόλοιπο της ζωής του.

Πέθανε σε ηλικία 92 ετών το Μάιο του 1978 στη Ρώμη. Στον τάφο του αναγράφεται στα λατινικά:

«Amavi iustitiam odi iniquitatem Propterea morior in exsilio (αγάπησα την δικαιοσύνη και μίσησα την αδικία. Ως εκ τούτου θα πεθάνω στην εξορία)».

Το 1996 μέρος από τις στάχτες του μεταφέρθηκε στην Αρμενία και ακολούθησε νεκρώσιμος τελετή δίπλα από την αέναη φλόγα του Τζιτζερναγκαπέρτ, του μνημείου που είναι αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας.

ΠΗΓΕΣ: cognoscoteam

https://armenika.gr/istoria/82-istorikes-prosopikotites/640-armin-vegner

historyguide