Η πολιορκία της Γκόα: Το τέλος της πορτογαλικής Ινδίας

Την αυγή της 18ης Δεκεμβρίου 1961 ινδικά αεροσκάφη πέρασαν τα σύνορα και βομβάρδισαν ένα αεροδρόμιο και διάφορες άλλες θέσεις. Την ίδια ώρα Ινδοί αλεξιπτωτιστές υποστηριζόμενοι από άρματα και πυροβολικό διέσχιζαν τα αυτά σύνορα. Εισέβαλαν στο Πακιστάν ή στην Κίνα; Σε καμία από τις δύο χώρες. Το έδαφος στο οποίο εισέβαλαν ανήκε σε μια ευρωπαϊκή χώρα…

Η Πορτογαλία κατά την Αναγέννηση υπήρξε μεγάλη αποικιακή δύναμη έχοντας επεκτείνει την κυριαρχία της σε τεράστιες εκτάσεις σε όλο τον κόσμο. Έχοντας ανοίξει τον θαλάσσιο δρόμο προς την Ινδία οι Πορτογάλοι κέρδισαν μετά από συγκρούσεις κέρδισαν στρατηγικές θέσεις στην Ινδία στο Νταμάν, το Ντιού και την Γκόα.

Διπλωματική πίεση

Η Ινδία κατακερματισμένη τότε και σε διάφορα κράτη και κρατίδια, περνώντας αργότερα υπό βρετανική κυριαρχία, δεν ήταν σε θέση να αντιδράσει. Μετά την ανεξαρτησία από τους Βρετανούς οι Ινδοί ζήτησαν την αποχώρηση των Πορτογάλων αλλά οι τελευταίοι αρνήθηκαν.

Ακολούθησε ο πρώτος πόλεμος με το Πακιστάν. Η συνεχόμενη δε ένταση με το Πακιστάν δεν επέτρεψε στους Ινδούς να επιμείνουν. Στη δεκαετία του 1950 όμως το ζήτημα επανήλθε καταρχήν ως εσωτερικό πολιτικό θέμα στην Ινδία με τους Ινδούς πολίτες να ζητούν την ενοποίηση της χώρας και την εκδίωξη των αποικιοκρατών.

Ωστόσο ο τότε πρωθυπουργός Νεχρού τήρησε εφεκτική στάση και δεν πίεσε τα πράγματα ελπίζοντας ότι οι Πορτογάλοι, όπως και οι Βρετανοί θα αποχωρούσαν τελικά μόνοι τους. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη.

Ίσα – ίσα τον Αύγουστο του 1955 ξέσπασαν ταραχές στα πορτογαλικά εδάφη με τους Ινδούς κατοίκους που ζητούσαν ένωση με την Ινδία. Αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθούν 22 και να τραυματιστούν 225 Ινδοί διαδηλωτές.

Ο Νεχρού και πάλι δεν κινήθηκε παρά την λαϊκή πίεση. Το 1961 όμως ο Ινδός πρωθυπουργός έκρινε πως οι συνθήκες είχαν ωριμάσει και αποφάσισε να δράσει στρατιωτικά. Η οριστική απόφαση της επίθεσης ελήφθη στα τέλη Νοεμβρίου 1961, αλλά οι προετοιμασίες είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα.

Η ινδική αεροπορία και το ναυτικό άρχισαν ασκήσεις από τον Ιούνιο του 1961. Φυσικά η Πορτογαλία και η διεθνής κοινή γνώμη αντελήφθησαν τις προετοιμασίες και αντέδρασαν αλλά οι Ινδοί δεν έκαναν πίσω ακόμα και όταν δέχτηκαν ισχυρές πιέσεις από τις ΗΠΑ.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλες προειδοποίησε το Δελχί να μην χρησιμοποιήσει βία κατά των πορτογαλικών κτήσεων. Εξάλλου η Πορτογαλία ήταν μέλος του ΝΑΤΟ και μια εναντίον της επίθεση ενεργοποιούσε αυτόματα το Άρθρο 5 του καταστατικού της συμμαχίας που προβλέπει ανάληψη επιχειρήσεων υπέρ του θιγόμενου μέλους.

Ωστόσο ο Νεχρού έκρινε, και ορθά, ότι ο κίνδυνος στρατιωτικής επέμβασης ΗΠΑ και ΝΑΤΟ κατά της Ινδίας σε περίπτωση επίθεσης κατά των πορτογαλικών κτήσεων ήταν μηδαμινός.

Αντίπαλες δυνάμεις

Οι Πορτογάλοι είχαν αντιληφθεί ότι η ινδική επίθεση ήταν επικείμενη και προσπάθησαν να προετοιμαστούν όσο μπορούσαν. Ο κυβερνήτης των ινδικών κτήσεων Μανουέλ Αντόνιο Βασάλο ι Σίλβα έλαβε διαταγή από τη Λισαβόνα να πολεμήσει μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη. Οι δυνάμεις του Σίλβα αριθμούσαν περί τους 4.200 άνδρες. Υπήρχαν επίσης ένα παλαιό σλέπι και τρία μικρά περιπολικά σκάφη.

Απέναντι στη δύναμη αυτή οι Ινδοί έριξαν μια μεραρχία ιδιαίτερα ενισχυμένη (45.000 άνδρες) σε πεζικό και άρματα την οποία θα υποστήριζαν από αέρος 22 μαχητικά και 20 βομβαρδιστικά. Από τη θάλασσα θα υποστήριζε την επιχείρηση ένα αεροπλανοφόρο, δύο καταδρομικά, ένα αντιτορπιλικό, έξι φρεγάτες και τέσσερα πλοία ναρκοπολέμου.

Επίθεση

Στις 17 Δεκεμβρίου 1961 οι Ινδοί επιτέθηκαν. Προηγήθηκαν αεροπορικές επιδρομές που κατάστρεψαν τα κέντρα επικοινωνιών των Πορτογάλων. Κατά θάλασσα το πορτογαλικό σλέπι Afonso de Albuquerque ναυπήγησης του 1934, υπέκυψε μετά από γενναίο αλλά χωρίς ελπίδα αγώνα έναντι τριών ινδικών φρεγατών.

Σύντομα οι Ινδοί είχαν εκκαθαρίσει και τις τρεις περιοχές χωρίς να συναντήσουν ιδιαίτερη αντίσταση. Άλλωστε και όπου αυτό συνέβη η αντίσταση καταπνίγηκε σύντομα από την απόλυτη υπεροχή των Ινδών σε μέσα και ισχύ πυρός. Οι συνολικές απώλειες των Ινδών ήταν 22 νεκροί και 54 τραυματίες. Οι Πορτογάλοι είχαν 30 νεκρούς, 57 τραυματίες. Όλοι οι λοιποί άνδρες τους αιχμαλωτίσθηκαν.

Στις 19 Δεκεμβρίου όλα είχα τελειώσει, αν και ο τελευταίος Πορτογάλος στρατιώτης αιχμαλωτίσθηκε στις 22 Δεκεμβρίου. Η διεθνής αντίδραση, όπως είχε μαντέψει ο Νεχρού. Η Σοβιετική Ένωση τάχθηκε υπέρ της Ινδίας. Οι ΗΠΑ καταδίκασαν την επίθεση αλλά έχοντας να αντιμετωπίσουν την κρίση της Κούβας την ίδια εποχή δεν ασχολήθηκαν περισσότερο.

Η Πορτογαλία δεν αποδέχτηκε τα τετελεσμένα παρά μόνο το 1974 μετά την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος που κυβερνούσε τη χώρα όταν και υπεγράφη σχετική συνθήκη με την Πορτογαλία να αποποιείται της κυριαρχίας της. Οι Πορτογάλοι αιχμάλωτοι παρέμειναν στην αιχμαλωσία για διάστημα έξι περίπου μηνών, υπό σκληρές συνθήκες. Απελευθερώθηκαν τον Μάιο του 1962 και επέστρεψαν στην πατρίδα τους μέσω Πακιστάν.

ΠΗΓΗ: cognoscoteam