Ο χρόνος: Ιερός Αυγουστίνος και Μ.Χάιντεγκερ

Οι “Εξομολογήσεις” είναι ένα από τα πιο αγαπητά, τα πιο διαβασμένα έργα του Ιερού Αυγουστίνου που επηρέασαν πολλούς στοχαστές (ανάμεσα σε αυτούς τον Δ.Σολωμό και τον Γ.Σεφέρη). Στην χώρα μας μεταφράστηκε και σχολιάστηκε από την Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, στίς εκδόσεις Πατάκη. Το θέμα του, όπως μαρτυρά ο τίτλος, είναι μια εκ βαθέων εξομολόγηση των διάφορων γεγονότων της ζωής του, τις επιρροές που δέχτηκε από τους νεοπλατωνικούς, την διαμάχη με τους Μανιχαίους, την βάπτιση του στον χριστιανισμό, την ανάδειξη του σε ένα από τα θεμέλια του χριστιανισμού στο δυτικό κόσμο. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα, πιο σημαντικά κεφάλαια είναι αυτό που αναφέρεται στον χρόνο.

Δεν θα ήταν παράδοξο να το συγκρίνουμε με το κλασσικό έργο του Μ.Χαϊντέγκερ “Είναι και Χρόνος”. Γράφει ο Ιερός Αυγουστίνος: ” Τι είναι αλήθεια ο χρόνος; Ποιός θα μπορούσε να μας το εξηγήσει εύκολα και σύντομα; Ποιός θα μπορούσε να μας το εξηγήσει εύκολα και σύντομα; Ποιός θα μπορούσε να το συλλάβει με το νου, για να μπορέσει να το διατυπώσει με λέξεις; Και όμως, όταν μιλάμε, τίποτε δεν είναι τόσο οικείο και γνώριμο όσο ο χρόνος; Και όταν μιλάμε για το χρόνο είναι βέβαιο ότι καταλαβαίνουμε για ποιό πράγμα μιλάμε, και καταλαβαίνουμε τι λεν και οι άλλοι όταν μιλούν γι’ αυτόν…

Όμως, πως λέμε ότι υπάρχουν αυτοί οι δύο χρόνοι, το παρελθόν και το μέλλον, αφού το παρελθόν έπαψε να υπάρχει και το μέλλον δεν υπάρχει ακόμη; Όσο για το παρόν, αν ήταν πάντα παρόν χωρίς να περνά στο παρελθόν, δεν θα ήταν πια χρόνος, αλλά αιωνιότητα. Αν το παρόν έμενε πάντα παρόν χωρίς να περνά στο παρελθόν, πώς μπορούμε να λέμε ότι αυτό “είναι” χρόνος, αφού προϋπόθεση για να υπάρξει είναι να πάψει να “είναι”;

Γιατί τότε, στ’ αλήθεια, θα ήταν σαν να λέμε ότι ο χρόνος “είναι”, επειδή οδεύει προς το μη είναι”. Για να εξηγήσει: “πως όμως το μέλλον θα μπορούσε να ελαττώνεται και να εξαντλείται, αφού δεν “είναι” ακόμη, και πως θα μπορούσε το παρελθόν να μεγαλώνει, αφού δεν “είναι” πιά; Αυτό γίνεται χάρη σε τρεις ψυχικές δραστηριότητες, την προσδοκία, την προσοχή και την ανάμνηση. Το πνεύμα προσμένει, και προσέχει, και θυμάται. Δια της προσοχής μεταβιβάζει το αντικείμενο της προσδοκίας στην ανάμνηση”. 

ΠΗΓΗ: cognoscoteam