Ο άνθρωπος που επέζησε και από τις δύο πυρηνικές βόμβες
Επισήμως ο Τσουτόμου Γιαμαγκούτσι ήταν ο μοναδικός διπλός επιζών από τις πυρηνικές εκρήξεις στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Αυτή είναι η ιστορία του.
Το καλοκαίρι του 1945 ο Τσουτόμου Γιαμαγκούτσι βρισκόταν στη Χιροσίμα. Εργαζόταν, ως σχεδιαστής πλοίων, στο ναυτιλιακό τμήμα της Mitsubishi και τον είχαν στείλει, με τρίμηνη απόσπαση, στα ναυπηγεία της πόλης. Η βάση του ήταν το Ναγκασάκι. «Εκεί γεννήθηκα, εκεί εργαζόμουν και εκεί ζούσε η οικογένεια μου. Ανυπομονούσα να επιστρέψω» θα πει ο ίδιος. Στις 6 Αυγούστου βρισκόταν τρία χιλιόμετρα μακριά από το σημείο που εξερράγη το «Little Boy», η πυρηνική βόμβα που κατέστρεψε τη Χιροσίμα. Ο Γιαμαγκούτσι επέζησε και κατάφερε να επιστρέψει στο Ναγκασάκι. Στις 9 Αυγούστου βρέθηκε και πάλι τρία χιλιόμετρα μακριά από το ground zero μιας ακόμα πυρηνικής έκρηξης, αυτής που προκάλεσε ο «Fat Man». Ο Γιαμαγκούτσι κατάφερε να επιβιώσει και πάλι. Επισήμως είναι ο μοναδικός «nijū hibakusha», διπλός επιζών των πυρηνικών εκρήξεων. Αυτή είναι η ιστορία του.
«Δεν έπρεπε να ξεκινήσουμε πόλεμο»
Γεννήθηκε στις 16 Μαρτίου 1916 στο Ναγκασάκι. Τελείωσε το Πανεπιστήμιο και έπιασε δουλειά στη Mitsubishi. Όταν η Ιαπωνία μπήκε στον Β' Παγκόσμιο, με την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, ο Γιαμαγκούτσι δεν ανήκε στην πλειονότητα που υποδέχθηκε το γεγονός με ενθουσιασμό. «Ποτέ δεν πίστευα ότι πρέπει να ξεκινήσουμε έναν πόλεμο» θα πει.
Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό ήρθαν οι ήττες για την Ιαπωνία. «Αρχίσαμε να έχουμε ελλείψεις σε υλικά και πολλά από τα πλοία μας βυθίστηκαν. Η κατάσταση γινόταν πολύ άσχημη και ανησυχούσα», τονίζει. Σε μια από τις συνεντεύξεις που έδωσε, θα ομολογήσει μάλιστα ότι είχε σκεφτεί τη μαζική αυτοκτονία της οικογένειας του αν τελικά η Ιαπωνία γνώριζε την ήττα. Θα έπιναν όλοι υπνωτικά χάπια και δεν θα βίωναν την ταπείνωση.
Χιροσίμα 6 Αυγούστου 1945
Τον Μάιο του 1945 ενημερώθηκε ότι θα μεταφερθεί για τρεις μήνες στα ναυπηγεία της Χιροσίμα για να σχεδιάσει ένα τάνκερ. Η 6η Αυγούστου 1945 ήταν η τελευταία του μέρα στην πόλη. Είχε ολοκληρώσει τη δουλειά του και ετοιμαζόταν να επιστρέψει στο Ναγκασάκι.
«Ήμουν μαζί με δύο συναδέλφους και θα πηγαίναμε στον σταθμό των τρένων. Περπατούσα, όταν συνειδητοποίησα ότι δεν είχα μαζί το hanko μου, το απαιτούμενο ταξιδιωτικό έγγραφο. Έπρεπε να επιστρέψω να το πάρω από το ναυπηγείο» θα πει μιλώντας στους Times του Λονδίνου.
Η ώρα ήταν 08:15 και από πάνω του πετούσε το Enola Gay. «Άκουσα το βουητό του αεροπλάνου. Σήκωσα το κεφάλι μου και το είδα. Παρατήρησα δύο αντικείμενα να πέφτουν με αλεξίπτωτα. Ξαφνικά ο ουρανός χάθηκε από την λάμψη. Σαν να έσκασε μια τεράστια φωτοβολίδα μαγνησίου. Πρόλαβα να πέσω κάτω πριν ακουστεί η απίστευτη έκρηξη. Δεν ξέρω τι είχε συμβεί. Νομίζω ότι έχασα τις αισθήσεις μου για λίγο. Όταν άνοιξα τα μάτια μου τα πάντα ήταν σκοτεινά και δεν μπορούσα να δω σχεδόν τίποτα. Ήταν σαν το σινεμά πριν ξεκινήσει η ταινία. Τα κενά πλάνα εναλλάσσονταν χωρίς κανέναν ήχο» περιγράφει.
Η έκρηξη τον είχε «εκτοξεύσει» από το σημείο που βρισκόταν. Και τα δύο του τύμπανα είχαν σπάσει, προσωρινά είχε χάσει την όραση του και είχε σοβαρά εγκαύματα. Περιπλανήθηκε μέσα στη σκόνη και φώναζε τα ονόματα των συναδέλφων του. Ως εκ θαύματος είχαν επιζήσει και αυτοί. «Ήταν απίστευτο ότι κατάφερα να τους βρω μέσα σε αυτό το σκηνικό. Πήγαμε σε ένα καταφύγιο και περάσαμε εκεί το βράδυ μας» θα πει.
Το πρωινό της 7ης Αυγούστου ο Γιαμαγκούτσι έμαθε πως τα τρένα λειτουργούν και γίνονται δρομολόγια για το Ναγκασάκι. Περπάτησε μέσα από την κατεστραμμένη πόλη για να φτάσει στον σταθμό. Τεράστια κτίρια είχαν ισοπεδωθεί και παντού έβλεπες καμένα πτώματα. Οι γέφυρες είχαν πέσει και αναγκάστηκε να περάσει μέσα από ένα ποτάμι «που είχε καλυφθεί από νεκρά σώματα».
«Ήμουν μαζί με τον Ακίρα Ιβανάγκα και τον Κουνιγιόσι Σάτο. Στο δρόμο προς τον σταθμό είδαμε μια μητέρα με το μωρό της στην πλάτη. Φαινόταν να έχει χάσει τα λογικά της. Το παιδί στην πλάτη της ήταν νεκρό και δεν ξέρω αν το είχε συνειδητοποιήσει» θα πει.
Έφτασε στον σταθμό και μπήκε στο τρένο. «Όλοι είχαμε εγκαύματα και ήμασταν τρομαγμένοι» θυμάται. Όταν το τρένο άφησε πίσω του τη Χιροσίμα ένιωσε ασφαλής, επέστρεφε στο σπίτι του, το Ναγκασάκι.
Ναγκασάκι 9 Αυγούστου 1945
Ο Γιαμαγκούτσι έφτασε στο Ναγκασάκι το πρωινό της 8ης Αυγούστου. Αρχικά πήγε σε νοσοκομείο της πόλης. «Εκεί εργαζόταν έναν συμμαθητής μου αλλά δεν με γνώρισε αμέσως λόγω των εγκαυμάτων. Ήταν σοκαρισμένος από τα τραύματα μου. Δεν μπορούσε να πιστέψει όλα όσα του είπα».
Με επιδέσμους στο μεγαλύτερο μέρος του σώματος του επέστρεψε στο σπίτι του. «Όταν με είδε η μητέρα μου αρχικά πίστεψε ότι είμαι φάντασμα» θα πει χαμογελώντας.
Παρότι είχε πυρετό το πρωινό της 9ης Αυγούστου πήγε στα γραφεία της Mitsubishi. Στις 11:00 βρισκόταν σε σύσκεψη και προσπαθούσε να εξηγήσει στους ανωτέρους του τι είχε συμβεί στη Χιροσίμα. «Μιλούσα με έναν διευθυντή της εταιρίας. Δεν μπορούσε να πιστέψει αυτά που του έλεγα. Θεωρούσε ότι έχω τρελαθεί. Πώς γίνεται μόνο μια βόμβα να τα έκανε όλα αυτά, αναρωτιόταν. Ξαφνικά πάλι αυτή η λάμψη. Έπεσα στο πάτωμα και η έκρηξη διέλυσε τα παράθυρα. Σκέφτηκα ότι με ακολούθησε από τη Χιροσίμα» τονίζει.
Από την έκρηξη διαλύθηκαν οι επίδεσμοι του και είχε κάποιες μικρές αμυχές. Ο Γιαμαγκούτσι είχε γλιτώσει και από τον Fat Man.
Έτρεξε αμέσως στο σπίτι του για να βρει την οικογένεια του. «Όταν έφτασα απελπίστηκα. Ήταν σχεδόν διαλυμένο. Πίστεψα ότι είχαν πεθάνει. Όμως η γυναίκα μου είχε πάρει τον γιό μας και είχαν βγει για να μου βρουν μια αλοιφή για τα εγκαύματα μου. Η έκρηξη τους βρήκε μέσα σε ένα τούνελ και δεν έπαθαν σχεδόν τίποτα» θα πει. Σε ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας το γεγονός ότι ο Γιαμαγκούτσι βρέθηκε στην έκρηξη στη Χιροσίμα έσωσε την οικογένεια του στο Ναγκασάκι.
Μετά τις βόμβες
Το επόμενο διάστημα η υγεία του Γιαμαγκούτσι επιδεινώθηκε λόγω του γεγονότος ότι είχε εκτεθεί σε ραδιενέργεια. Τα μαλλιά του έπεσαν, είχε πυρετό και έκανε μόνιμα εμετό. Στις 15 Αυγούστου βρίσκονταν σε ένα καταφύγιο όπου άκουσαν τον αυτοκράτορα Χιροχίτο να ανακοινώνει την παράδοση της χώρας. «Δεν ένιωσα κάτι για αυτό. Δεν ήμουν ούτε λυπημένος, ούτε χαρούμενος. Ήμουν σοβαρά άρρωστος με πυρετό. Δεν μπορούσα να φάω τίποτα και έπινα ελάχιστο νερό. Πίστευα ότι θα περάσω στην άλλη πλευρά» θα πει.
Όμως ο Γιαμαγκούτσι κατάφερε να το ξεπεράσει και αυτό. Αργά αλλά σταθερά επανήλθε. Δούλεψε ως μεταφραστής για τον αμερικανικό στρατό, δίδαξε σε σχολείο και μετά από λίγα χρόνια επέστρεψε στη Mitsubishi. Τη δεκαετία του '50 η οικογένεια μεγάλωσε με δύο ακόμα κορίτσια.
Αρχικά ο Γιαμαγκούτσι αναγνωρίστηκε ως επιζώντας μόνο από το Ναγκασάκι. Ήθελε να αφήσει πίσω το παρελθόν και να προχωρήσει τη ζωή του. «Ήμουν ευγνώμων που είχα επιζήσει και δεν ήθελα να θυμάμαι. Δεν μου άρεσε να μιλάω για αυτά τα γεγονότα» θα πει. Μια από τις κόρες του θα αποκαλύψει ότι ένιωθε ένα είδος ενοχής απέναντι στα άτομα που δεν επιβίωσαν και εκείνους που έζησαν αλλά αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του όμως αποφάσισε πως πρέπει να μοιραστεί τις εμπειρίες του με τον κόσμο. Έδωσε συνεντεύξεις και έγραψε ένα βιβλίο με τις εμπειρίες του αλλά και ποίηση. Το 2006 συμμετείχε σε ένα ντοκιμαντέρ, το οποίο χρηματοδότησε ο ΟΗΕ, για τους 165 διπλούς επιζώντες των πυρηνικών εκρήξεων στην Ιαπωνία. Τον Ιανουάριο του 2009 έγινε το πρώτο άτομο που ζήτησε να αναγνωριστεί επίσημα ως «nijū hibakusha». Η ιαπωνική κυβέρνηση εξέτασε την περίπτωση του και τον Μάρτιο του ίδιου έτους έγινε ο μοναδικός άνθρωπος που αναγνωρίζεται επισήμως ως επιζών και από τις δύο βόμβες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τουλάχιστον 165 άνθρωποι επιβίωσαν και από τις δύο εκρήξεις αλλά τελικά μόνο ο Γιαμαγκούτσι διεκδίκησε επίσημη αναγνώριση.
«Το γεγονός ότι εκτέθηκα δύο φορές στη ραδιενέργεια είναι πλέον μια επίσημη καταγραφή. Θα μπορεί να λέει στις νεότερες γενιές τη φρικτή ιστορία των ατομικών βομβών ακόμα και όταν πεθάνω. Βίωσα δύο εκρήξεις και επέζησα. Είναι λοιπόν η μοίρα μου να μιλάω για αυτές. Μισώ τις ατομικές βόμβες για αυτό που προκαλούν στην αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί ο κόσμος δεν κατανοεί τον πόνο που προκαλούν. Πώς γίνεται να φτιάχνουν ακόμα αυτά τα όπλα» θα τονίζει.
Παρότι σε όλη του τη ζωή αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας ο Γιαμαγκούτσι πέθανε τελικά τον Ιανουάριο του 2010 από καρκίνο στο στομάχι. Ήταν 93 ετών. Είχε χάσει τη σύζυγο του δύο χρόνια πριν από καρκίνο στα νεφρά και το συκώτι.
Σε ένα από τα ποιήματα του ο Τσουτόμου Γιαμαγκούτσι γράφει:
Καρβουνιασμένα σώματα μπρούμυτα στην πυρηνική έρημο
Όλοι οι Βούδες πέθαναν και ποτέ δεν έμαθαν τι τους σκότωσε
Σκέφτομαι τον εαυτό μου σαν έναν φοίνικα, κρατιέμαι μέχρι σήμερα
Όμως πόσο επίπονα ήταν όλα αυτά τα περασμένα χρόνια
Αν υπάρχει ένας Θεός που προστατεύει, αιώνια ειρήνη χωρίς πυρηνικά
η μπλε Γη δεν θα χαθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου