Η πολιορκία της Ακροπόλεως από τον Λέοντα Σγουρό

Ο Λέων Σγουρός υπήρξε μέλος της ισχυρής αριστοκρατικής οικογένειας των Σγουρών με καταγωγή από το Ναύπλιο. Η άνοδος της οικογένειας του αρχίζει κατά τον 11ο αιώνα μ.Χ, με πρώτο αναφερόμενο τον πρωτοσπαθάριο Μιχαήλ Σγουρό, ο βυζαντινολόγος Αλέξανδρος Καζντάν αναφέρει δώδεκα εκπροσώπους κατά την περίοδο της βασιλείας του Αλέξιου Α΄Κομνηνού. Ο βαθμός που κατείχε ο Λέων Σγουρός ήταν αυτός του < Σεβαστοϋπερτάτου>, κατά την περίοδο όπου εξελίσσονταν τα γεγονότα της παραμονής των Σταυροφόρων έξω από την Κωνσταντινούπολη αλλά και μετά την άλωση της βρήκε την ευκαιρία να δημιουργήσει ένα βραχύβιο κρατίδιο προσαρτώντας της πόλεις της νοτίου Ελλάδος με την πλήρη εδαφική ακμή του να φτάνει έως την Λάρισα.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της 4ης Σταυροφορίας ο Σγουρός επιβλήθηκε στους τοπικούς άρχοντες της ΒΑ Πελοποννήσου και συνέχιζε να εισπράττει τον ναυτικό φόρο από τους Αθηναίους για την πάταξη της πειρατείας στα παράλια μέρη της Αττικής και της Πελοποννήσου. Φαίνεται πως χρησιμοποίησε και τον στόλο του εκλιπόντος πατέρα του Θεόδωρου Σγουρού, η διαταγή αυτή για την δημιουργία του στόλου από τον πατέρα του δόθηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ΄Αγγέλο (1195-1203) για την αντιμετώπιση των πειρατών. Με την δημιουργία δικού του στρατού και πολεμικών μηχανών, άρχισε να εμφανίζεται ως ανεξάρτητος ηγεμόνας. Κατά τον Γεώργιο Κόλια ο Λέων Σγουρός μπορούσε να αντιμετωπίσει με τις ενέργειες του τους Λατίνους επιδρομείς,αλλά αυτός στράφηκε ενάντια στους τοπικούς ηγεμόνες για να ικανοποιήσει τις δικές του φιλοδοξίες.(Κόλιας 1958, σ.147, από το βιβλίο «Ο ΛΕΩΝ ΣΓΟΥΡΟΣ» της Φωτεινής Θ. Βλαχοπούλου σ.51).

Μετά την κυριαρχία του στην ΒΑ Πελοπόννησο άρχισε να κάνει επιδρομές στην Αττική με δικαιολογία την ιδιότητα του φοροεισπράκτορα των Αγγέλων. Η Φωτεινή Θ. Βλαχοπούλου επισημαίνει στο βιβλίο της πως η πολιορκία της Ακροπόλεως θα πρέπει να τοποθετηθεί μετά την ανατροπή του αυτοκράτορα Αλέξιου Ε Δούκα “Μούρτζουφλου”( « Ο ΛΕΩΝ ΣΓΟΥΡΟΣ» σ.66-67).Με ισχυρό στρατό και στόλο ο Σγουρός πέρασε τον Ισθμό, λεηλάτησε τις περιοχές της Μεγαρίδας και της Αττικής και κατέλαβε τον Πειραιά αρχίζοντας έτσι την πολιορκία των Αθηνών από ξηρά και θάλασσα. Η δικαιολογία του άρχοντα ήταν η είσπραξη των φόρων αλλά και η παράδοση ενός νεαρού του Μιχαήλ Χωνιάτη, γιού του Γεωργίου και ανιψιού του Μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτη. Όπως επισημαίνει ο Αντώνης Καλδέλλης στο έργο του « Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ» σελ.277, οι δύο άνδρες συναντήθηκαν και ο Μητροπολίτης προσπάθησε να αποτρέψει τον Σγουρό να καταλάβει την πόλη υπενθυμίζοντας του την Χριστιανική του πίστη και τον πατριωτισμό του. Ο Λέων δεν πείστηκε και άρχισε αμέσως την πολιορκία της Ακροπόλεως στήνοντας τις πολιορκητικές του μηχανές, όμως και ο Μητροπολίτης πίσω από τα τείχη της Ακρόπολης ετοίμασε τις δικές του πολεμικές μηχανές στις επάλξεις και όπλισε όσους ήταν μέσα. Η εμμονή του Πελοποννήσιου άρχοντα να καταλάβει όσες περισσότερες πόλεις μπορούσε για την δημιουργία κράτους αντίστοιχου με εκείνου της Ηπείρου και της Νίκαιας και η αποτυχία της εκπόρθησης της Ακροπόλεως τον έκανε να ξεσπάσει στην κάτω πόλη των Αθηνών καίγοντας τα σπίτια και παίρνοντας μαζί του τα κοπάδια και τα υποζύγια των κατόικων, η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που ορισμένα κτήρια έμειναν ακατοίκητα (Setton 1955, σ.238, « Ο ΛΕΩΝ ΣΓΟΥΡΟΣ» σ.74).

Ο Μητροπολίτης μετά την καταστροφή και την υποχώρηση του Λέοντα Σγουρού,έγραψε στον ανεψιό του Γεώργιο Χωνιάτη πως οι ανατριχιαστικές πράξεις των Λατίνων κατά των Ρωμαίων ήταν «φιλανθρωπότερες» από εκείνες του Σγουρού,επίσης στην επιστολή του αναφέρει τον Λέοντα Σγουρό ως «τάχα ομοεθνή».(Χωνιάτης Μ. Β΄.σσ 169.25-170.5. «Ο ΛΕΩΝ ΣΓΟΥΡΟΣ σ.75).

Κατά τον Αντώνη Καλδέλλη οι πράξεις του κλασικιστή Μητροπολίτη υπήρξαν γενναίες αλλά ο ηρωισμός του ήταν ανώφελος. Ο βυζαντινολόγος ερωτάται στο όνομα ποιας νόμιμης αρχής αρνήθηκε να παραδώσει την Αθήνα στον Σγουρό, αφού ο ίδιος o Mιχαήλ Χωνιάτης καταφερόταν εναντίον της ανικανότητας και της διαφθοράς της Κωνσταντινούπολης; Γιατί θυσίασε την κάτω πόλη; Αν γινόταν σύμφωνα με τον Καλδέλλη ο Λέων Σγουρός κύριος των Αθηνών θα της παρείχε μια στοιχειώδη προστασία. (« Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ», σ.277).

Ο άρχοντας του Ναυπλίου δεν κατάφερε να καταλάβει ποτέ την Ακρόπολη και κατευθύνθηκε προς την Θήβα,εμπορικό κέντρο λόγω του μεταξιού και διοικητικό κέντρο του Ελλαδικού θέματος. Ο στρατός του Σγουρού ήταν ο τελευταίος βυζαντινός στρατός που πάτησε στην περιοχή της Αθήνας.Μετά τις νίκες του Βονιφάτιου Μομφερατικού εναντίον του στρατού του Λέοντος Σγουρού και την κατάλυση του βραχύβιου κρατιδίου του από τους Σταυροφόρους οι δύο άνδρες θα έχουν εχουνε ένα διαφορετικό τέλος. Ο Λέων Σγουρός θα πεθάνει πολεμώντας του Λατίνους στον πολιορκημένο Ακροκόρινθο όπου βρίσκονταν ή κατά άλλους θα αυτοκτονήσει πέφτοντας καβάλα στο άλογο του από τον Ακροκόρινθο.

Ο Μιχαήλ Χωνιάτης ανίκανος να αντισταθεί αυτή τη φόρα στους σιδερόφρακτους ιππότες,θα παραδώσει την Αθήνα στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό και θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής στου στην Κέα αρνούμενος να γίνει Οικουμενικός Πατριάρχης στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας προσφέροντας να δίνει συμβουλές και στα δύο αντιμαχόμενα κράτη με όνειρο του την ένωση των κρατών και την εκδίωξη των Λατίνων.

ΠΗΓΗ: cognoscoteam