“Θρήνος περί Ταμυρλάγγου”: Η μογγολική κτηνωδία ισοπεδώνει την Μικρά Ασία

 

Το έτος 1400, ο τρομερός Μογγόλος μουσουλμάνος κατακτητής Τιμούρ ο Χωλός (Τιμούρ, Λενκ), γνωστός ως Ταμερλάνος, εισέβαλε στην Μικρά Ασία, αφού πρώτα είχε αιματοκυλίσει την Ινδία, την Περσία, την Μεσοποταμία και την Συρία. Ο Ταμερλάνος συνέτριψε τον σουλτάνο των Οθωμανών, Βαγιαζήτ Α’, στην μάχη της Άγκυρας, και ύστερα κατέστρεψε και την Σμύρνη, την οποία κατείχαν οι σταυροφόροι Ιωαννίτες ιππότες (1402). Η ήττα των Οθωμανών και ο εμφύλιος πόλεμος των υιών του Βαγιαζήτ (1402-1413) ελάφρυνε την πίεση στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, όπου βασίλευε ο Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος (1391-1425), και του έδωσε παράταση ζωής για 50 χρόνια. 

Ο Ταμερλάνος ήταν διαβόητος για την θηριωδία του, εξοντώνοντας τους πληθυσμούς ολόκληρων περιοχών με φρικτά βασανιστήρια, και στήνοντας πύργους με τα κρανία των θυμάτων του. Η λαϊκή ελληνική μούσα διέσωσε σε γλώσσα δημοτική, τον τρόμο των Ελλήνων της Μικράς Ασίας μπροστά στις φρικαλεότητες των Μογγόλων. Ο συγγραφέας πρέπει να υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας των σφαγών.

Το ποίημα καταγράφηκε στις τελευταίες σελίδες του ελληνικού κώδικα Parisinus Graecus 2914 της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. Εκδόθηκε από τον G, Wagner το 1874.
 

 

Οι πρώτες γραμμές του ποιήματος: “Πῶς νὰ εἰπῶ τὴν ἀπαρχήν, τι νὰ τὴν ὀνομάσω…“
 

Θρήνος περί Ταμυρλάγγου

G. Wagner, Carmina Graeca Medii Aevi, Teubner, Λειψία 1874, σελ. 28-31. (ΑΝΕΜΗ)
Βυζαντινή Ποίησις (επ. Γ. Θ. Ζώρας), Βασική Βιβλιοθήκη Αετού 1, Εκδόσεις Ν. Ζαχαρόπουλου, Αθήνα, σελ. 165-167.

Πῶς νὰ εἰπῶ τὴν ἀπαρχήν, τι νὰ τὴν ὀνομάσω
τὴν συμφορὰν τὴν ἄδικον ἐκείνην τῆς Ἐῴας!
Καὶ πῶς νὰ διηγήσωμαι, διὰ τῆς γραφῆς μου λέγω,
τὴν εἴδασιν οἱ ὀφθαλμοὶ καὶ ἔπαθον ‘ς το δέμας
παρὰ Σκυθῶν τῶν χαλεπῶν! Ἀπῆραν τὸν πατέραν.
Ἀπορεῖ γάρ μου ὁ λογισμός, συγχέεται κι ὁ νοῦς μου,
ὄταν εἰσβάλω κατὰ νοῦν ἐκείνην τὴν ἡμέραν.
Διὰ δὲ τοῦ θείου θαύματος, τῆς Παναγίας λέγω,
κινοῦμαι διηγήσασθαι τὴν χάριν τῆς πανάγνου∙
πῶς δι’ αὐτῆς ἐρρύσθημεν τῆς θλίψεως ἐκείνης.

Τοῦ Μανοὴλ κρατήσαντος κυροῦ Παλαιολόγου
τὰ τῶν Ρωμαιων δηλαδὴ σκῆπτρα τῆς βασιλείας,
ἴσχυσεν τότε κατ’ αὐτὸν ἀπόγονος τῆς Ἄγαρ,
Παγιαζίτης τοὔνομα, μεγάλαυχος ἐν λόγοις,
καὶ κατενέκλεισεν αὐτὸν ἐντὸς τῆς νέας Ῥώμης∙
τὰ πέριξ δὲ τῆς πόλεως, χώρας τε τῶν Ῥωμαίων
ἐκ βάθρων γὰρ ἐξέτιλεν κ’ ἐμετεκίνησέν τας,
φθεγγόμενος λογίστρια, ἐχρῆτ’ ἀρὰς μεγάλας:
«Μετὰ τὸ λάβειν τοιγαροῦν ἐμὲν τὴν πόλιν ταύτην,
εξολοθρεύσω πρότερον τὰ τείχη τῆς στερέας,
καὶ τὸν ναὸν ἐξέρψομαι (ἕως) εἰς τὸ κοσμίδιν,
καὶ τὴν Σοφίαν αὖθις δὲ μοσγίτιν νὰ τὴν ποίσω∙
τὴν νεολαίαν δὲ λοιπὸν τριάκοντα τε κάτω
ἐς μίον αὖθις θύσωμεν Μωάμεθ τοῦ προφήτου∙
οὐ μόνον δὲ τῆς Δύσεως, ἀλλ’ αὖθις καὶ Ἐῴας.
Τοὺς δ’ ἄνω τῶν τριάκοντα θύσω αυτόὺς μαχαίρᾳ,
τοῦς ἔλεγον γὰρ πρὸς τὸν Θεὸν ἢ τὸν Μεσσίαν ἔχουν,
πρὸς ὂν αὐτοὶ ἐλπίζουσιν, Χριστὸν ὁμολογοῦντες∙
καὶ ἀπαλείψω ἐκ τῆς γῆς τὸ ὄνομα Ῥωμαίων».

Μετὰ δὲ τῆν παρέλευσιν τριῶν ἐτῶν καὶ πλέον,
ἀνέπλευσεν ὁ βασιλεὺς ἀναχωρῶν ἐκεῖθεν,
τοῦ σκέψασθαι περὶ αὐτοῦ πῶς καὶ τὶ δεῖ νὰ πράξῃ.
τὴν βασιλίδα αὖθις δὲ ἀσφάλτωσεν τῇ πίστει,
ἀλλἂ τῇ πίστει τοιγαροῦν ὡς Ἀβραάμ ἐκεῖνος.
ἔσωθεν δὲ κατέλιπε τὸν ἀδελφιδοῦν βασιλέαν.
ἀγυιαῖς δ’ ἔκειντο νεκροὶ ἐκ τοῦ λιμοῦ ῥιφθέντες.
αὐτοῦ γὰρ ἦσαν ἐν αὐταῖς καὶ οἶκοι τε καὶ τύμβοι.
ὁ πανοικτίρμων οὖν θεὸς ὁ βλέπων πάντα ταῦτα,
ἐπέβλεψεν ἐξ οὐρανοῦ, τὴν ἄμπελον ὡς εἶδεν,
πέμπει στρατιάρχην γίγαντα, τὸ ὄνομα Τεμύρης,
ἐκ τῆς Περσίας δὲ περσεύς, ἀνδρεῖος ἐν πολέμοις∙
ἐσύναπτεν οὖν πόλεμον μετὰ τοῦ Παγιαζήτη.

αὐτίκα ἥρπαξεν αὐτὸν ὁ ἥρως Ταμυρλάγγος,
καὶ ἐκ τοῦ πώγωνος αὐτὸν πᾷ τον εἰς τὸν παπποῦν του.
Σκορπίζει τὸ φουσάτον (του), φεύγουν κ’ οἱ υἱοί του πέντε.
ὁ Ταμυρλάνης ἥπλωσεν εἰς ὅλον του τὸν τόπον,
καὶ δὴ λοιπὸν λεηλατεῖ, σφάττει καὶ θανατώνει.
ἐξόχως τοῦς μονάζοντας καὶ ἱερομονάχους
τοὺς μὲν εἰς σούβλας ἔβαλεν καὶ ἐκατέκαυσέν τους,
αἱ δἐ διαμπάξ ἔκπεσαν αἱ κεφαλαὶ γερόντων.
ἄλλοι κατεδικάζοντο ἄνθρακας ἐς γαστέρα,
εἰς δὲ τὸ περιστέργιον μετ’ ἐλαίων ζεόντων
οἱ μὲν δεθέντες (ὄπισθεν) καὶ κεφαλὴν πρὸς πόδας,
καὶ κάτω φέρειν κύλικα ἠνάγκαζον αὐτίκα
καὶ στάκτην εἰς τὸ πρόσωπον ἐθέτασιν ζεοῦσαν.
τὰς μοναστρίας δὲ λοιπὸν ἐμίαινεν ἐξόχως,
καὶ ὡς παρθένας δὲ αὐτὰς ἐμίαινον δονοῦντες,
καὶ ἀμφοτέρωθεν αὐτὰς ἀνδρόγυνως ἐχρῶντο.
ἐτῶν ἑξήκοντα λοιπὸν ὑπάρχοντες καὶ πλέον
καὶ τέκνα ἐνιαύσια δύο μηνῶν καὶ τριῶν
ἐξέβγαλον, ἐχώριζον, ῥίχτον αὐτὰ πρὸς γαῖαν∙
ἐπέσφιγγον αὐτοχειρὶ τὰς ἐν γαστρὶ ἔχούσας,
τὸ ἔμβρυον ἐφόνευον κ’ έτικτον ἀνημέρως,
καὶ τὴν τεκοῦσαν ἔτυπτον ὀξὺ δραμεῖν καὶ τρέχειν.
τοῦς ἄνδρας δὲ τοὺς θέλοντας ἀκολουθῆσαι τάχα
διὰ τὸ ῥῆμα τοῦ θεοῦ ἔχοντες σάρκα μίαν
ἀνίλεως τοῦς ἔτυπτον (οἱ βάρβαροι) μαχαίρᾳ
ἄλλον δὲ ἐπενόησαν αἰσχρὸν μεμιασμένον∙
τὰς συζυγίας τῶν ἀνδρῶν ἐμίαινον ἐνώπιον,
οὐ μόνον δὲ τῶν κοσμικῶν, ἀλλὰ καὶ ἱερέων∙
τὰ τέκνα των ἐμίαινον, ἄρρενα τε καὶ θήλεα
αὐτοὶ δεμένοι ἔκειντο τὰς χέρας καὶ τοὺς πόδας
καὶ βλέποντες πρὸ ὀφθαλμῶν τὴν συμφορὰν τὴν τόσην,
ἐκ τοῦ συχνοῦ μιάσματος ἐξέψυχον αὐτίκα.
ἕνας γὰρ ἐδιέβαινεν καὶ ἔρχετον ὁ ἄλλος,
ἕως ἂν ἐπληρώθησαν τριάκοντα καὶ πλέον.
τοὺς ἄρχοντας ἐπότιζον χολήν τε καὶ κοπρίαν,
ἐκρέμαζον ἄνω ποδί, ἀχύρῳ τοὺς καπνίζουν.
καὶ τί γὰρ λέγω τὰ πολλὰ καὶ τί παραπλατύνω
τῆς συγγραφῆς μου τὸν κορμὸν καὶ τὴν ἀκολουθίαν;
δάκρυα δὲ ἐκ συμφορᾶς ποταμηδὸν ἐκρέουν,
ῥευματηδὸν ἐξήρχοντο ἐξ ὀφθαλμῶν ἀνθρώπων∙
οἱ νέοι χύνουν πρὸς τὴν γὴν ῥεύματα οἱ καϊμένοι
ἐξάγγωνα δμεένοι τε και χεροκοπημένοι.
καὶ ἄλλα πλέον τοιγαροῦν οἱ ἄθεοι ἐποίουν∙

καὶ ταῦτ’ ἀπέκει ἔστωσαν τὰ παρ’ αὐτῶν πραχθέντα,
καὶ τοῦ μεγίστου θαύματος διηγείσθαι εἶμ’ (ἐτοῖμος).
πῶς εἶδον πρὸ (τῶν) ὀφθαλμῶν τὰ τέκνα δὲ τῆς Ἄγαρ,
αὐτὴν τὴν ὁδηγήτριαν – καὶ ἦτον ἐντὸς τῆς πόλης – ,
αὐτὸ τὸ σχῆμαν ἔβλεπον ἔμπροσθεν τοῦ αὐθέντου,
καὶ ἐπαρέδωκεν αὐτὸν εἰς χέρας τοῦ ἐχθροῦ του,
καὶ παντελῶς ἐζήλωσεων ἐχθρῶν ἅλωσιν πᾶσαν.
Οἱ μαρτυρίαι δὲ ἐχθρῶν πιστότεραι ὑπάρχουν,
ὡς ἔφησεν ἀπόστολος καὶ ἱεροπροφήτης.
 

 

Η αυτοκρατορία του Ταμερλάνου στο μέγιστο της επέκτασής της

 

 

Η Πολιορκία της Σμύρνης από τον Ταμερλάνο. Εικονογραφημένο Περσικό χειρόγραφο, 1467.


ΠΗΓΗ: https://cognoscoteam.gr/archives/43929

 

ο Firefox ανοίγει κανονικά τα σχόλια του Disqus, αρκεί να κάνετε το εξής:

-Στον Firefox (απο υπολογιστή) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Ενεργοποίηση λειτουργίας μόνο HTTPS σε όλα τα παράθυρα"

-Στον Firefox (απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "λειτουργία «Μόνο HTTPS» ενεργή σε όλες τις καρτέλες"

-Στον Chrome (απο υπολογιστή και απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Να χρησιμοποιούνται πάντα ασφαλείς συνδέσεις - Αναβάθμιση των πλοηγήσεων σε HTTPS και ειδοποίηση πριν τη φόρτωση ιστοτόπων που δεν το υποστηρίζουν."

Ο Chrome έχει ακόμα πρόβλημα, έστειλα σχετικό μήνυμα και στη Google μήπως το διορθώσουν. Μέχρι τότε μπορείτε να μπαίνετε και απευθείας στα σχόλια της Ατλαντίδας απο εδώ https://disqus.com/home/forums/apanemo-limani/?l=el