H σφαγή 9.600 Ιταλών στην Κεφαλονιά τον Σεπτέμβρη του 1943

 

Στη μέχρι τώρα ελληνική ιστοριογραφία, ο κύριος τίτλος με τον οποίο αποδίδεται η δραματική σελίδα της ευρωπαϊκής ιστορίας -που γράφτηκε στην Κεφαλονιά, πριν από 60 χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 1943- είναι «η γερμανο-ιταλική σύρραξις».

Στην άλλη ακτή του Ιονίου, στην Ιταλία, κυριαρχεί ο τίτλος «η σφαγή στην Κεφαλονιά». Είναι ο τίτλος που υιοθετείται και σ’ αυτό το κείμενο. Και τούτο γιατί η εκτέλεση χιλιάδων Ιταλών στρατιωτικών, οι οποίοι μαζί με τους απολεσθέντες στη θάλασσα, φθάνουν, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, περίπου τους 9.600, έχει χαρακτηρισθεί από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης ως έγκλημα πολέμου. Βεβαίως, δεν διέπραξαν μόνον οι γερμανικές δυνάμεις εγκλήματα πολέμου. Με την υιοθέτηση του όρου «σφαγή», ασφαλώς δεν εννοείται ότι όσοι χρησιμοποιούν τον όρο «σύρραξη» παραγνωρίζουν το έγκλημα πολέμου.

Η αναφορά στον Μουσολίνι

Ας έρθουμε όμως στο κυρίως θέμα μας. O Vittorio Seganti έφθασε στην Κεφαλονιά στις 2 Ιουλίου 1943, δηλαδή σε μια περίοδο που η Ιταλία έβλεπε τους Συμμάχους να πλησιάζουν στο έδαφός της. Ανέλαβε τη διεύθυνση των Πολιτικών Υποθέσεων, υπαγόμενος στην, υπό τον Pietro Parini, Γενική Διοίκηση Πολιτικών Υποθέσεων Ιονίων Νήσων, η οποία είχε έδρα την Κέρκυρα. O Seganti, μετά τη σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλονιά, επιστρέφει στη γερμανοκρατούμενη Ρώμη, όπου στις 10 Ιανουαρίου 1944 συντάσσει την αναφορά του.

Η αναφορά (μεταφρασμένη σήμερα στα Ελληνικά από τη Φωτεινή Ζερβού) απευθύνεται προς τον νέο προϊστάμενό του Serafino Mazzolini, Γενικό Γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών της Ιταλικής Κοινωνικής Δημοκρατίας, δηλαδή του κράτους που είχε ιδρύσει στη Βόρειο Ιταλία ο Mussolini το 1943, στηριζόμενος και ελεγχόμενος από τις γερμανικές λόγχες. Τελικός αποδέκτης της ήταν ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών, δηλαδή ο Mussolini.

H πρώτη διαπίστωση ή μάλλον εκ των προτέρων γνώση του νέου πολιτικού διοικητή είναι ότι στην Κεφαλονιά υπήρχε, παραδοσιακά, διχόνοια ανάμεσα στη στρατιωτική και πολιτική ιταλική εξουσία. Στην Κεφαλονιά η διχόνοια, όπως την ονομάζει ο Seganti, ασφαλώς θα συνέτεινε, σ’ έναν βαθμό, στη σύγχυση που επικράτησε στην ιταλική πλευρά κατά τις κρίσιμες ημέρες πριν από τη σφαγή, αν και το δράμα εκτυλίχθηκε κυρίως στους στρατώνες και όχι στο γραφείο του κόνσολου. Πάντως, η κύρια αιτία της σύγχυσης -εκτός από τις οξύτατες πολιτικές αντιθέσεις- έχει εντοπιστεί στις διαφορετικές οδηγίες που έστελνε στη μεραρχία Ακουι η ιταλική στρατιωτική ηγεσία από το Πρίντεζι και την Αθήνα, αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος.

Αναφερόμενος στον στρατηγό – διοικητή της μεραρχίας Acqui Antonio Gandin, ο Seganti αναφέρει ότι «η στάση του στρατηγού Gandiδεν με άφηνε να υποθέσω ότι αυτός ήταν ή θα μπορούσε να γίνει όργανο μιας προδοσίας», δηλαδή ότι θα αντιστεκόταν στους Γερμανούς.

Μπορούμε να υποθέσουμε ή μάλλον να συμπεράνουμε -ασχέτως του όρου «προδοσία»- ότι ο Seganti είναι στο σημείο αυτό ειλικρινής. O Gandin, αυτή η δραματική μορφή, αξιωματικός νομιμόφρων, δεν είχε λόγο, πριν από την ανακοίνωση της ιταλικής συνθηκολόγησης στις 8 Σεπτεμβρίου, να δίνει την εντύπωση ότι ενδεχομένως θα αντιστεκόταν στους Γερμανούς. Το μέγα δίλημμα για τον στρατηγό θα προέκυπτε μετά την 8η Σεπτεμβρίου.

Αποφάσισαν να αντισταθούν

Ας δούμε όμως αυτά που μεσολάβησαν στην Κεφαλονιά από τις 25 Ιουλίου έως τις 8 Σεπτεμβρίου του 1943, όπως τα περιγράφει ο κατοχικός Ιταλός πολιτικός διοικητής.

Γράφει ο Seganti: «…Το βράδυ της 25ης Ιουλίου ο λοχαγός (Giovanni Maria) Gasco, από τον οποίο εξαρτιόντουσαν οι Καραμπινιέροι […] άρχισε μπροστά μου να εκφράζεται απρεπώς και να δείχνει τη χαρά του για την πτώση του φασισμού και στη συνέχεια όλοι σχεδόν οι φασίστες έβγαλαν το διακριτικό τους αναγκάζοντάς με να τους κάνω σοβαρές επιπλήξεις…».

Αυτό το «όλοι σχεδόν οι φασίστες» μας τα προδιαγράφει όλα, όχι μόνο για το κλίμα που επικράτησε με την αναγγελία της αποπομπής του Mussolini, αλλά κυρίως για την κατάσταση των πνευμάτων, η οποία θα οδηγούσε στη δραματική απόφαση της πλειοψηφίας των στρατιωτών και αξιωματικών της Acqui να αντισταθούν στους Γερμανούς.

Συνεχίζει ο Seganti: «Από μέρα σε μέρα οι εκδηλώσεις αντιφασισμού (εννοεί των Ιταλών) γινόντουσαν σταθερά και με θαρραλέο τρόπο. […] Οι απειλές μου ότι θα επέβαλα κυρώσεις στους πιο φανατικούς, δεν φόβιζαν κανέναν».

Εδώ διαπιστώνουμε το σχήμα και τη σύσταση του πυρήνα ανυπακοής που υπήρχε, ενώ ακόμα η Ιταλία πολεμούσε στο πλευρό της Γερμανίας. Ενός πυρήνα ο οποίος αναπτύχθηκε στο κατ’ ουσίαν κίνημα των αξιωματικών όπως ο Amos Pampaloni, ο Renzo Apollonio, ο Mario Romagnoli, ο Mario Mastrangelo και άλλοι – οι οποίοι με την πολιτική, αλλά σ’ ένα βαθμό και την επιχειρησιακή, συμπαράσταση των ελληνικών εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων – ανάγκασαν τον Gandiνα οδηγηθεί στην κρίσιμη απόφαση και να αντισταθούν στους Γερμανούς. Παρότι υποθέτουμε πως τόσο ο ίδιος, όσο και οι αξιωματικοί του γνώριζαν ή υπέθεταν την ισχύ και την αποτελεσματικότητα της γερμανικής αεροπορίας από την οποία εκρίθη τελικώς η έκβαση της μάχης στην Κεφαλονιά.

Σύγχυση στο ιταλικό στρατόπεδο

Ο Seganti, μετά την αποτυχία του να εξασφαλίσει μέσον διαφυγής από την Κεφαλονιά και τη ρήξη του με τους Ιταλούς στρατιωτικούς ιθύνοντες, κατέφυγε στις 14 Σεπτεμβρίου στο 37ο στρατιωτικό νοσοκομείο κοντά στο Αργοστόλι. Είδε όμως την αναμέτρηση και προφανώς άκουσε γι’ αυτήν. Γράφει: «Στις 16 (Σεπτεμβρίου) εμφανίστηκαν στον ουρανό της Κεφαλονιάς στούκας που διαδεχόντουσαν αδιάκοπα το ένα το άλλο και όλη την ημέρα άδειαζαν το φορτίο τους από βόμβες στις θέσεις μας και πάνω στα μάχιμα στρατεύματά μας. Μετά από δύο ημέρες συνεχούς αεροπορικού βομβαρδισμού όλη η μεραρχία είχε αποπροσανατολιστεί τελείως. Ακόμα και το πυροβολικό μας σιγούσε στη διάρκεια της ημέρας για να μη φανερώσει στον εχθρό την ακριβή του θέση».

Είναι άξιο να επισημανθούν στο κείμενο του Seganti, οι λέξεις «στρατεύματά μας» και «εχθρό». Δείχνουν τουλάχιστον μια ψυχική ταύτιση με τους μαχόμενους εναντίον των Γερμανών, συμμάχων και αφεντικών πλέον του υψηλού παραλήπτη της αναφοράς του. Ωστόσο, πολιτικά αντίθετος στην απόφαση αντίστασης δεν παύει την προσπάθειά του να μεταπείσει τους συμπατριώτες του, επιχειρώντας να διαψεύσει μια εμψυχωτική των Ιταλών διακήρυξη του στρατηγού Gandiστις 19 Σεπτεμβρίου, ότι η σοβιετική στρατιά προήλαυνε και είχε φθάσει στην Οδησσό και στο Κίεβο. H στάση του όμως και μάλιστα σε τόσο προχωρημένη ημέρα της αναμέτρησης, είναι ενδεικτική του τραγωδίας που παιζόταν στην Κεφαλονιά. Εγινε λόγος προηγουμένως για το κλίμα σύγχυσης. H αναφορά Seganti το επιβεβαιώνει. Προφανώς, δεν υπήρχε σύγχυση στο μυαλό εκείνων που αποφάσισαν εξ αρχής και εξ αρχών να αντισταθούν. Υπήρχε σύγχυση γενική στο ιταλικό στρατόπεδο.

Η λύση της τραγωδίας αυτής είναι γνωστή. O Seganti είναι εν προκειμένω λακωνικός. Λίγες μόνο αράδες σ’ ένα συνολικό κείμενο περίπου 6.000 λέξεων.

Γλίτωσαν μόνο 40

Αφού σημειώνει ότι οι Γερμανοί είχαν διαταγή να μην πιάσουν αιχμαλώτους, γράφει επί λέξει: «Ετσι, ολόκληρα τμήματα στρατού πολυβολήθηκαν και διατάχθηκε επίσης ο τουφεκισμός όλης της διοίκησης της Μεραρχίας. Μόνο καμιά σαρανταριά αξιωματικοί κατάφεραν να γλιτώσουν από την σφαγή». O ίδιος, παρά την προσπάθειά του δεν κατάφερε να σώσει από τη σφαγή δύο αξιωματικούς, τον Federico Filippini και τον Gofferdo Fraticelli.

Eccidio – σφαγή. Είναι μια λέξη σημαντική στις σελίδες της κοινής μας σύγχρονης ευρωπαϊκής Ιστορίας. Δεν είναι όμως η μόνη. Ελληνες, Ιταλοί, Γερμανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι έχουν λέξεις που θα πρέπει να τις θυμούνται για να αποτρέψουν εαυτούς από το να τις ξαναγράψουν στις σελίδες της μελλοντικής κοινής τους ευρωπαϊκής Ιστορίας.


ΠΗΓΗ: https://cognoscoteam.gr/archives/39479

ο Firefox ανοίγει κανονικά τα σχόλια του Disqus, αρκεί να κάνετε το εξής:

-Στον Firefox (απο υπολογιστή) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Ενεργοποίηση λειτουργίας μόνο HTTPS σε όλα τα παράθυρα"

-Στον Firefox (απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "λειτουργία «Μόνο HTTPS» ενεργή σε όλες τις καρτέλες"

-Στον Chrome (απο υπολογιστή και απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Να χρησιμοποιούνται πάντα ασφαλείς συνδέσεις - Αναβάθμιση των πλοηγήσεων σε HTTPS και ειδοποίηση πριν τη φόρτωση ιστοτόπων που δεν το υποστηρίζουν."

Ο Chrome έχει ακόμα πρόβλημα, έστειλα σχετικό μήνυμα και στη Google μήπως το διορθώσουν. Μέχρι τότε μπορείτε να μπαίνετε και απευθείας στα σχόλια της Ατλαντίδας απο εδώ https://disqus.com/home/forums/apanemo-limani/?l=el