Τελικά υπήρξαν επιζώντες από την καταστροφή στην Πομπηία;

Το 79 μ.Χ. ο Βεζούβιος βρυχάται και εκτοξεύει την λάβα του «καταπίνοντας» την πόλη της Πομπηίας και του Ερκολάνεου και αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας.

Η θαμμένη πόλη ήρθε ξανά στο φως αιώνες μετά προσφέροντάς μας στιγμές από τον πρώτο αιώνα μ.Χ. που έμειναν παγωμένες για πάντα στον χρόνο. Κάτω από την παγωμένη λάβα ανασύρθηκαν και οι χιλιάδες άνθρωποι που βρήκαν τον θάνατο εκείνη την ημέρα. Οι νεκροί υπολογίζονται ότι ήταν τουλάχιστον 2.000, ενώ ορισμένοι μελετητές ανεβάζουν τον αριθμό ακόμα και στους 16.000. Ουσιαστικά σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Πομπηίας θάφτηκαν ζωντανοί κάτω από την λάβα του Βεζούβιου.

Σχεδόν.

Στις μελέτες έχουν γραφτεί πολλά για τα θύματα του Βεζούβιου, τα σώματα των οποίων διατηρήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις αναλλοίωτα πρώτα στη στάχτη και μετά σε γύψινα εκμαγεία που δημιουργήθηκαν τον 19ο αιώνα.

Αν και όλοι θεωρούν την Πομπηία μια πόλη παγωμένη στο χρόνο, στην πραγματικότητα δεν πέθαναν όλοι στην καταστροφή. Οι μελετητές έχουν βρει στοιχεία που δείχνουν ότι υπήρξαν χιλιάδες πιθανότατα επιζώντες, οι οποίοι κατάφεραν να φύγουν από την Πομπηία και να χτίσουν ξανά τη ζωή τους σε γειτονικές κοινότητες.

Μια πόλη πριν την καταστροφή

Η Πομπηία μπορεί να μην ήταν το κέντρο του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου, αλλά παρόλα αυτά ήταν σημαντικός κόμβος στην Καμπανία, μια περιοχή που συνορεύει με τον κόλπο της Νάπολης. Ο πληθυσμός της Πομπηίας εκτιμάται ότι ήταν κάπου μεταξύ 6.400 και 30.000 ανθρώπων. Προσέλκυσε επίσης ανθρώπους που ανήκαν στην ελίτ της εποχής, οι οποίοι αγόρασαν ακίνητα στη γύρω περιοχή. Αντίστοιχα και το διπλανό Ερκολάνεο ήταν μια γεμάτη ζωή μικρή πόλη με περίπου 5.000 κατοίκους.

Οι σεισμοί ήταν μέρος της ζωής στην Καμπανία. Στην πραγματικότητα, το 79 μ.Χ., η Πομπηία εξακολουθούσε να ανοικοδομείται ύστερα από έναν ισχυρό σεισμό που είχε συγκλονίσει την πόλη 17 χρόνια νωρίτερα και είχε καταστρέψει πολλά κτίρια.

Έτσι, όταν το έδαφος άρχισε να σείεται  με μια σειρά από σεισμούς στα τέλη Αυγούστου, δεν προκλήθηκε αμέσως συναγερμός για τους περισσότερους ανθρώπους.

Στις 24 Αυγούστου, ωστόσο, έγινε σαφές ότι ο Βεζούβιος άρχισε να ξυπνά.

Διαφεύγοντας από την καταστροφή

Ο Πλίνιος ο Νεότερος, τα γραπτά του οποίου μας δίνουν μια ξεκάθαρη ματιά στη ζωή στον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο, ήταν γύρω στα 18 την εποχή της καταστροφής. Ζούσε με τη μητέρα του στη βίλα του θείου του στο Μισένουμ (σημερινό Μιζένο), μια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Πομπηίας και περίπου 30 χιλιόμετρα δυτικά του Βεζούβιου.

Όταν ξεκίνησε η έκρηξη στις 24 Αυγούστου, ο Πλίνιος αναφέρει ότι είδε ένα σύννεφο αερίων και συντριμμιών να εκτοξεύεται από τον Βεζούβιο. Παρομοίασε το περίεργο θέαμα με «πεύκο».

Οι άνθρωποι στην Πομπηία, δέκα χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο, θα είδαν σίγουρα το ίδιο παράξενο και ανησυχητικό σύννεφο. Αν είχαν παραβλέψει τις δονήσεις που σημειώνονταν τις προηγούμενες ημέρες, σίγουρα δεν θα μπορούσαν να αγνοήσουν το σύννεφο πυκνού καπνού που αναδυόταν από τον Βεζούβιο. Εκείνοι που έφυγαν αμέσως από την Πομπηία βλέποντάς το είχαν ακόμα πιθανότητες επιβίωσης. Αυτοί που δίστασαν ή έμειναν πίσω, δεν είχαν πολλές ελπίδες.

Μέχρι το απόγευμα, πετρούλες άρχισαν να πέφτουν βροχή στην Πομπηία. Κατέστρεψαν κτίρια και χτύπησαν όποιον προσπαθούσε να διαφύγει την τελευταία στιγμή. Τέφρα, τοξικά αέρια και συντρίμμια έθαψαν την Πομπηία νωρίς την επόμενη μέρα.

Ο Πλίνιος και η μητέρα του ήταν μεταξύ εκείνων γύρω από τον κόλπο της Νάπολης που προσπάθησαν να διαφύγουν. Ο ίδιος λέει ότι, καθώς το σκοτάδι και η στάχτη έπεφταν στους επιζώντες, επικρατούσε χάος.

«Μπορούσες να ακούσεις τις κραυγές των γυναικών, τις κραυγές των παιδιών και τις κραυγές των αντρών. Άλλοι αναζητούσαν τα παιδιά τους, άλλοι τους γονείς τους, άλλοι τους συζύγους τους, προσπαθώντας να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον από τις φωνές που ακούγονταν».

Η σκηνή ήταν πιθανότατα παρόμοια με αυτό που βίωσαν όλοι οι άνθρωποι που προσπαθούσαν να διαφύγουν από την Πομπηία.

Αφού τελικά το ηφαίστειο «ηρέμησε», ο Πλίνιος και η μητέρα του επέστρεψαν στο Μισένουμ. Ήταν τυχεροί. Για τους επιζώντες της Πομπηίας, δεν θα υπήρχε σπίτι στο οποίο θα μπορούσαν να επιστρέψουν.

Ακολουθώντας τα ίχνη των επιζώντων

Υπολογίζεται ότι με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς 2.000 άνθρωποι πέθαναν στην Πομπηία κατά τη διάρκεια της έκρηξης. Αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες άλλοι επέζησαν. Έτσι, γεννιέται το ερώτημα πού πήγαν όλοι αυτοί.

Ο προφανής προορισμός για τους επιζώντες της Πομπηίας ήταν τα χωριά και οι πόλεις γύρω από την Καμπανία, όπου φίλοι και άλλα μέλη της οικογένειας μπορούσαν να τους πρόσφεραν καταφύγιο.

Η Νεάπολη (σημερινή Νάπολη) ήταν πιθανότατα ένας από τους προορισμούς. Μια απόδειξη γι’ αυτό είναι ένας αρχαίος βωμός στη σημερινή Ρουμανία, ο οποίος τιμούσε πεσόντες στρατιώτες. Περιλαμβάνει έναν στρατιωτικό, με το όνομα Cornelius Fuscus, και αναφέρει γι’ αυτόν ότι πριν ενταχθεί στο στρατό έζησε στην Πομπηία και τη Νεάπολη, υποδηλώνοντας ότι μετακόμισε στην πόλη μετά την καταστροφή.

Τα τελευταία χρόνια, ο καθηγητής και πρόεδρος των κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι στην Οξφόρδη του Οχάιο, Στίβεν Λ. Τακ, ανακάλυψε ότι τουλάχιστον πέντε οικογένειες από την Πομπηία μετακόμισαν στη Νεάπολη μετά την έκρηξη.

Ο εντοπισμός των προορισμών που κατέφυγαν οι πρόσφυγες ήταν ένα τεράστιο εγχείρημα, καθώς τα ιστορικά αρχεία είναι λίγα και διάσπαρτα, δήλωσε ο Τακ. Για να προσδιορίσει πού πήγαν οι άνθρωποι, καθόρισε διάφορα κριτήρια που έπρεπε να αναζητήσει κατά τη διερεύνηση του ιστορικού αρχείου, που περιελάμβανε έγγραφα, επιγραφές, τεχνουργήματα και αρχαίες υποδομές.

Για παράδειγμα, ο Τακ έφτιαξε μια βάση δεδομένων με οικογενειακά ονόματα που ήταν μοναδικά στην Πομπηία και το Ερκολάνεο και στη συνέχεια έλεγξε αν αυτά τα ονόματα εμφανίζονταν αλλού μετά το 79 μ.Χ. Αναζήτησε επίσης σημάδια της μοναδικής κουλτούρας της περιοχής, όπως η θρησκευτική λατρεία του Vulcanus (Βούλκαν), του θεού της φωτιάς, ή της Venus Pompeiana (Αφροδίτης της Πομπηίας), της προστάτιδας θεότητας της Πομπηίας, τα οποία εμφανίστηκαν σε κοντινές πόλεις μετά την έκρηξη του ηφαιστείου.

Έτσι, εντόπισε ονόματα από οικογένειες της Πομπηίας σε επιγραφές τάφων σε μέρη γύρω από την Καμπανία μετά το 79 μ.Χ.. Άλλες κοινότητες που έγιναν το σπίτι των επιζώντων της Πομπηίας ήταν η αρχαία Κύμη και οι Ποτίολοι (σημερινό Ποτσουόλι).

Ο Τακ εντόπισε επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι οικογένειες που κατάγονταν από την Πομπηία και πριν την έκρηξη δεν είχαν κάποια σχέση μεταξύ τους στη συνέχεια ενώθηκαν μέσω γάμου. Μέλη από τις οικογένειες Licinii και Lucretii, για παράδειγμα, φαίνεται να παντρεύτηκαν στην Κύμη, με αυτό το στοιχείο να υποδηλώνει ότι μπορεί να ήταν μέρος μιας κοινότητας με πρόσφυγες της Πομπηίας που είχε συσταθεί εκεί.

Αποζημιώσεις από το κράτος

Η ρωμαϊκή κυβέρνηση φαίνεται επίσης ότι είχε παρέμβει, ώστε να παράσχει υποστήριξη στους επιζώντες της Πομπηίας.

Ο Τίτος, αυτοκράτορας της Ρώμης από το 79 έως το 81 μ.Χ., πήρε τα πρώτα μέτρα αμέσως αφού έγινε γνωστή στην πρωτεύουσα η έκρηξη του Βεζούβιου. Σύμφωνα με τον αρχαίο βιογράφο Σουητώνιο, ο Τίτος «δεν έδειξε απλώς την ανησυχία ενός αυτοκράτορα αλλά και τη βαθιά αγάπη ενός πατέρα, είτε στέλνοντας μηνύματα αλληλεγγύης είτε δίνοντας όση οικονομική βοήθεια μπορούσε».

Ο Τακ υποστήριξε επίσης ότι ο Τίτος υποστήριξε οικονομικά την κατασκευή κτηρίων σε όλη την Καμπανία, για να φιλοξενηθούν επιζώντες της Πομπηίας. Μεταξύ των έργων ήταν και η κατασκευή ναών αφιερωμένων στους θεούς που πολλοί στην Πομπηία προτιμούσαν να λατρεύουν, όπως ο Βούλκαν και η Ίσιδα.

Στην πραγματικότητα βέβαια, σημειώνει ο Τακ, αυτά τα χρήματα που έδωσε ο Τίτος προέρχονταν από την Πομπηία και το Ερκολάνεο. Η αυτοκρατορία ουσιαστικά πήρε τα χρήματα οποιουδήποτε πέθαινε στην έκρηξη και δεν είχε κληρονόμους και τα διέθεσε στις πόλεις που φιλοξενούσαν πρόσφυγες. Ωστόσο, όπως συνέβαινε ιδίως εκείνη την εποχή, όλα τα εύσημα τα έλαβε ο Τίτος, ενώ τα ονόματα αυτών που με τον θάνατό τους είχαν χρηματοδοτήσει τις υποδομές για τους πρόσφυγες χάθηκαν στη λήθη του χρόνου.

Όπως συμβαίνει συνήθως μετά τις μεγάλες καταστροφές, η φωτιά του Βεζούβιου μπορεί να έβαλε τέλος στη ζωή που γνώριζαν, αλλά οι επιζώντες της Πομπηίας βρήκαν τρόπους να ξαναχτίσουν τη ζωή τους μετά την καταστροφή.


ΠΗΓΗ: https://www.janus.gr/2025/01/blog-post_9.html

ο Firefox ανοίγει κανονικά τα σχόλια του Disqus, αρκεί να κάνετε το εξής:

-Στον Firefox (απο υπολογιστή) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Ενεργοποίηση λειτουργίας μόνο HTTPS σε όλα τα παράθυρα"

-Στον Firefox (απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "λειτουργία «Μόνο HTTPS» ενεργή σε όλες τις καρτέλες"

-Στον Chrome (απο υπολογιστή και απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Να χρησιμοποιούνται πάντα ασφαλείς συνδέσεις - Αναβάθμιση των πλοηγήσεων σε HTTPS και ειδοποίηση πριν τη φόρτωση ιστοτόπων που δεν το υποστηρίζουν."

Ο Chrome έχει ακόμα πρόβλημα, έστειλα σχετικό μήνυμα και στη Google μήπως το διορθώσουν. Μέχρι τότε μπορείτε να μπαίνετε και απευθείας στα σχόλια της Ατλαντίδας απο εδώ https://disqus.com/home/forums/apanemo-limani/?l=el