Πώς αποκρυπτογραφούνται οι πάπυροι του Φιλόδημου 2000 χρόνια μετά την καταστροφή τους

Όταν ο Βεζούβιος εξερράγη το 79 μ.Χ., η τέφρα και η λάβα του έθαψε την Πομπηία, έφθασε μέχρι την παραθαλάσσια πόλη Ερκουλάνεουμ (Herculaneum) και προκάλεσε φθορές σε πάπυρους και χειρόγραφα που βρίσκονταν στη βιβλιοθήκη Ηρακουλάνου (Herculaneum). Ορισμένα από τα έγγραφα αυτά, επανεμφανίστηκαν το 1752 σε μια βίλα στη Νάπολη, που ειδικοί πιστεύουν ότι κάποτε ανήκε στον πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα.

Σύμφωνα με το δημoσίευμα του βρετανικού Guardian οι επιστήμονες πίστευαν πως οι πάπυροι είχαν καταστραφεί ανεπανόρθωτα.

Σχεδόν 2.000 χρόνια αργότερα, οι ερευνητές κατάφεραν να διαβάσουν την πρώτη λέξη από ένα από τα κείμενα, χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη.

Την εξαιρετική αυτή εξέλιξη ανακοίνωσε στις 12/10/23  ο καθηγητής Μπρεντ Σιλς, επιστήμονας πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι. Τον προηγούμενο Μάρτιο, ο Σιλς μαζί με άλλους ερευνητές, είχαν ξεκινήσει το Vesuvius challenge με στόχο να επιταχύνουν την ανάγνωση των κειμένων.

Με την υποστήριξη επενδυτών της Σίλικον Βάλεϊ, για το πρότζεκτ προσφέρθηκαν χρηματικά έπαθλα 230.000 ευρώ στους ερευνητές που θα κατάφερναν να εξάγουν ευανάγνωστες λέξεις από τους απανθρακωμένους παπύρους 2.000 ετών.

Όταν ξεκίνησε το Vesuvius challenge, ο Σιλς και η ομάδα του δημοσίευσαν χιλιάδες τρισδιάστατες εικόνες ακτινογραφιών δύο τυλιγμένων παπύρων και τριών θραυσμάτων.

Δημοσιοποίησαν επίσης ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που είχαν εκπαιδεύσει να διαβάζει γράμματα στους παπύρους με βάση τις ανεπαίσθητες αλλαγές που έκανε το αρχαίο μελάνι στη δομή του παπύρου.
 

Οι πάπυροι του πεθερού του Ιούλιου Καίσαρα

Οι δύο πάπυροι ανήκουν σε μια συλλογή του Ινστιτούτου της Γαλλίας στο Παρίσι και είναι μεταξύ εκατοντάδων που ανακτήθηκαν από την βιβλιοθήκη της βίλας που θεωρείται ότι ανήκε σε έναν υψηλόβαθμο Ρωμαίο πολιτικό, πιθανώς τον Lucius Calpurnius Piso Caesoninus, πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα.
 

«Πορφύρα»: Η ελληνική λέξη 50.000 ευρώ

Δύο φοιτητές πληροφορικής, ο Λιούκ Φάριτορ από τη Νεμπράσκα και ο Γιούσεφ Νάντερ από το Βερολίνο, που αποφάσισαν να μετάσχουν στην πρόκληση, βελτίωσαν τη διαδικασία και βρήκαν -ξεχωριστά ο καθένας- την ίδια αρχαία ελληνική λέξη σε έναν από τους παπύρους: «πορφύρα». Ο Φάριτορ, που βρήκε πρώτος τη λέξη, κέρδισε 40.000 δολάρια, ενώ ο Νάντερ 10.000 δολάρια. Η πρόκληση τώρα ήταν η ανάγνωση του κείμενου γύρω από τη λέξη.

«Αυτή η λέξη είναι η πρώτη μας κατάδυση σε ένα αρχαίο βιβλίο που δεν έχει ανοιχτεί και παραπέμπει σε βασιλικά δικαιώματα, πλούτο, ακόμη και χλεύη», δήλωσε ο καθηγητής Σιλς.

Το 2024, οι Φάριντορ και Νάντερ μαζί με τον Julian Schilliger, φοιτητή ρομποτικής στο Ομοσπονδιακό Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Ζυρίχης, κέρδισαν το μεγάλο βραβείο των 700.000 δολαρίων του διαγωνισμού επειδή ήταν η πρώτη ομάδα που κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει πάνω από το 85% των χαρακτήρων από τέσσερα συνεχή αποσπάσματα μέσα στον ίδιο πάπυρο.

Επιπλέον, η ομάδα ξεπέρασε τις απαιτήσεις του διαγωνισμού και διάβασε 15 μερικές στήλες κειμένου, που αντιστοιχούν περίπου στο 5% του παπύρου.

Η τριάδα αποκάλυψε το κείμενο εφαρμόζοντας μια τεχνική γνωστή ως «εικονικό ξετύλιγμα» στον πάπυρο – έναν από τους πολλούς που ανήκουν στο Γαλλικό Ινστιτούτο – ο οποίος δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του διαγωνισμού. Η διαδικασία περιελάμβανε τη χρήση τομογραφίας υπολογιστή, δηλαδή σάρωση με ακτίνες Χ του τυλιγμένου παπύρου, επιτρέποντας στους ερευνητές να «απλώσουν» εικονικά τους παπύρους και να ανιχνεύσουν το μελάνι στη σελίδα με προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη. Αφού οι Farritor, Nader και Schilliger βρήκαν τα ελληνικά γράμματα, προσήλθαν ειδικοί παπυρολόγοι από την Αγγλία, τη Γαλλία και την Ιταλία για να αξιολογήσουν το κείμενο.

Τα λόγια του φιλόσοφου Φιλόδημου

Τα πρόσφατα αποκωδικοποιημένα αποσπάσματα βγήκαν από το τέλος ενός παπύρου και αποκαλύπτουν λόγια γραμμένα από τον φιλόσοφο Φιλόδημο (γνωστός ως Φιλόδημος ο Επικούρειος ή Φιλόδημος ο Γαδαρεύς), ο οποίος πιστεύεται ότι εργαζόταν στην βιβλιοθήκη στην οποία βρέθηκαν οι πάπυροι.

Στο αποκρυπτογραφημένο κείμενο, ο Φιλόδημος γράφει για το αν η αφθονία των διαθέσιμων αγαθών μπορεί να επηρεάσει την ποσότητα της ευχαρίστησης που προσφέρουν.

«Όπως και στην περίπτωση της τροφής, δεν πιστεύουμε ότι τα πράγματα που είναι σπάνια είναι πιο ευχάριστα από εκείνα που είναι σε αφθονία», αναφέρει η πρώτη πρόταση.

«Ο Φιλόδημος απορρίφθηκε με τα χρόνια επειδή δεν μπορούσαμε πραγματικά να διαβάσουμε εκτενώς τα χωρία του. Μόνο με δυσκολία παίρνουμε αυτά τα μικρά αποσπάσματα. Σε αυτά, συμβουλεύει τους ανθρώπους να χαλαρώσουν κατά κάποιον τρόπο, να βρουν καλές φιλίες, να περάσουν τον χρόνο τους ζώντας τη στιγμή και απολαμβάνοντας τις μικρές ηδονές», δήλωσε ο Roger Macfarlane, καθηγητής κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μπρίγκαμ Γιανγκ, ο οποίος έχει μελετήσει τους παπύρους του Εκουλάνεουμ.

Ακολούθησε νέος διαγωνισμός για το μεγάλο βραβείο που έθεσε έναν ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο, προσφέροντας ένα χρηματικό βραβείο 100.000 δολαρίων για την πρώτη ομάδα που θα μπορούσε να αποκρυπτογραφήσει τουλάχιστον το 90% και των τεσσάρων παπύρων που δημοσιεύθηκαν στην ιστοσελίδα του.

Ο πάπυρος από τη Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν, με την ονομασία PHerc. 172, σαρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο (2024) και στις ακτινογραφίες ήταν ορατή κάποια μελάνη, με τους ερευνητές να εντοπίζουν την αρχαία ελληνική λέξη διατροπή (=αηδία) τουλάχιστον δύο φορές στο έγγραφο.

Περαιτέρω έρευνα από τους Σον Τζόνσον στο Vesuvius Challenge και Μαρσέλ Ροθ και Μίτσα Νόβακ στο Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ στη Γερμανία, εντόπισε τον τίτλο και τον συγγραφέα του κειμένου στο εσωτερικό τμήμα του παπύρου, κερδίζοντας βραβείο 60.000 δολαρίων στον διαγωνισμό.

    Εκτός από τα «Περί κακιών» και «Φιλόδημου», ένα γράμμα που μοιάζει με «Α» δίπλα στον τίτλο μπορεί να υποδηλώνει ότι πρόκειται για το πρώτο μέρος του έργου. Το «Περί κακών» περιέχει τουλάχιστον 10 βιβλία, με άλλα να καλύπτουν θέματα όπως η αλαζονεία, η απληστία και η κολακεία.

Σε λίγο καιρό, οι ειδικοί θα γνωρίζουν πολύ περισσότερα για τους πάπυρους του Ερκουλάνεουμ. Δεκαοκτώ από αυτούς σαρώθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Μάρτιο του 2025 και άλλοι 20 θα σαρωθούν στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας αυτή την εβδομάδα.


ΠΗΓΗ: https://www.lecturesbureau.gr/1/philodemus-papyri3847/

ο Firefox ανοίγει κανονικά τα σχόλια του Disqus, αρκεί να κάνετε το εξής:

-Στον Firefox (απο υπολογιστή) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Ενεργοποίηση λειτουργίας μόνο HTTPS σε όλα τα παράθυρα"

-Στον Firefox (απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "λειτουργία «Μόνο HTTPS» ενεργή σε όλες τις καρτέλες"

-Στον Chrome (απο υπολογιστή και απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Να χρησιμοποιούνται πάντα ασφαλείς συνδέσεις - Αναβάθμιση των πλοηγήσεων σε HTTPS και ειδοποίηση πριν τη φόρτωση ιστοτόπων που δεν το υποστηρίζουν."

Ο Chrome έχει ακόμα πρόβλημα, έστειλα σχετικό μήνυμα και στη Google μήπως το διορθώσουν. Μέχρι τότε μπορείτε να μπαίνετε και απευθείας στα σχόλια της Ατλαντίδας απο εδώ https://disqus.com/home/forums/apanemo-limani/?l=el