Αντιόχεια: Η πόλη-σύμβολο στην αυλή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

 

Η Αντιόχεια (Antioch), χτισμένη στις όχθες του Ορόντη από τον Σέλευκο Α΄ Νικάτορα στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., δεν ήταν μια απλή πόλη της Ανατολής. Με ισχυρή ελληνιστική ταυτότητα, ρωμαϊκή ακμή και παγιωμένη χριστιανική παράδοση, εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους πνευματικούς και πολιτικούς πόλους της Μεσογείου.

Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, η Αντιόχεια έγινε ένα από τα πρώτα και ισχυρότερα κέντρα του χριστιανισμού. Ήταν εδώ όπου, σύμφωνα με τις Πράξεις των Αποστόλων (11:26), οι μαθητές του Ιησού ονομάστηκαν για πρώτη φορά “Χριστιανοί”, και όπου ο Απόστολος Πέτρος ίδρυσε την Εκκλησία. Η πόλη έγινε Πατριαρχική έδρα και αναγνωρίστηκε ως ένας από τους πέντε κύριους θρόνους της Εκκλησίας, μαζί με την Κωνσταντινούπολη, τη Ρώμη, την Αλεξάνδρεια και τα Ιεροσόλυμα.

Η σημασία της πόλης για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπερέβαινε τη στρατηγική και εμπορική της αξία. Όταν ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς την ανέκτησε το 969 μ.Χ., την χαρακτήρισε «τρίτη πόλη του κόσμου» μετά την Κωνσταντινούπολη και τη Ρώμη, αναγνωρίζοντας τον βαθύ πολιτισμικό και πνευματικό της ρόλο.

Η κατάληψη της Αντιόχειας από τους Σταυροφόρους το 1098 αποτέλεσε ισχυρό πλήγμα στο κύρος της Αυτοκρατορίας. Ο πατριάρχης Ιωάννης Δ΄ Οξύτης, εκπρόσωπος του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού, φυλακίστηκε από τον Τούρκο διοικητή και χρησιμοποιήθηκε ως πιόνι ψυχολογικού πολέμου – μαρτυρίες αναφέρουν ότι τον κρεμούσαν από τα τείχη για να κάμψουν το ηθικό των πολιορκητών. Αν και απελευθερώθηκε με την πτώση της πόλης, θεωρήθηκε ύποπτος από τον Bohemond και εκδιώχθηκε. Στη θέση του επιβλήθηκε Λατίνος πατριάρχης, ο Bernard of Valence, σηματοδοτώντας τον εκτοπισμό της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Παρά το πλήγμα, οι Βυζαντινοί δεν εγκατέλειψαν ποτέ την ελπίδα να φέρουν ξανά την Αντιόχεια υπό τον αυτοκρατορικό έλεγχο. Ο Ιωάννης Β΄ Κομνηνός, σύμφωνα με τον Νικήτα Χωνιάτη, είχε έντονη επιθυμία «να ενώσει την Αντιόχεια με την Κωνσταντινούπολη». Ωστόσο, ήταν ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός που τελικά έθεσε την πόλη υπό έμμεσο, αλλά ουσιαστικό έλεγχο.

Το 1156, ο πρίγκιπας της Αντιόχειας Raynald of Châtillon επιτέθηκε και λεηλάτησε τη βυζαντινή Κύπρο με ασυνήθιστη βαρβαρότητα. Σύμφωνα με τις πηγές, κατέστρεψε εκκλησίες, βασάνισε τον τοπικό επίσκοπο και κατέσφαξε αμάχους. Αυτή η πράξη θεωρήθηκε προσβολή κατά της αυτοκρατορικής αρχής και προκάλεσε την άμεση αντίδραση του Μανουήλ.

Το 1158, ο αυτοκράτορας εισέβαλε στη Συρία και ανάγκασε τον Raynald να ταπεινωθεί δημοσίως: τον ανάγκασε να περπατήσει ξυπόλητος και ακάλυπτος στην Αντιόχεια μέχρι τη σκηνή του αυτοκράτορα, όπου γονάτισε και ζήτησε συγγνώμη. Έναν χρόνο αργότερα, ο ίδιος ο Μανουήλ εισήλθε θριαμβευτικά στην πόλη, έφιππος και δοξασμένος, με τον Raynald να τον ακολουθεί πεζός. Ο William of Tyre κατέγραψε ότι «η δόξα του λατινικού κόσμου ντροπιάστηκε».

Η βυζαντινή παρουσία ενισχύθηκε περαιτέρω μέσω συγγενικών δεσμών. Το 1162, μετά τον θάνατο της πρώτης του συζύγου Bertha of Sulzbach, ο Μανουήλ παντρεύτηκε τη Μαρία της Αντιόχειας, κόρη του Raymond of Poitiers, πρίγκιπα της Αντιόχειας. Η μητέρα της Μαρία είχε παντρευτεί στη συνέχεια τον Raynald of Châtillon, καθιστώντας τον θετό πατέρα της Μαρίας. Έτσι, η Μαρία ήταν θετή κόρη του Raynald και ετεροθαλής αδελφή του Baldwin. Ήταν εξαιρετικά όμορφη· σύμφωνα με τον βυζαντινό ιστορικό Νικήτα Χωνιάτη, η Μαρία «…ήταν σαν την γελαστή, χρυσή Αφροδίτη, τη λευκοχέρα και βοοειδή όμματη Ήρα, την μακρολαιμη και όμορφη Λακωνία, που οι αρχαίοι θεοποίησαν για την ομορφιά της, καθώς και όλες τις υπόλοιπες καλλονές των οποίων η ωραιότητα διατηρείται στα διάσημα βιβλία και ιστορίες».

Όταν ο Bohemond Γ΄ συνελήφθη από τον Nur ed-Din στη μάχη του Χαρίμ το 1164, ο Μανουήλ κατέβαλε το τεράστιο ποσό των 100.000 δηναρίων για την απελευθέρωσή του. Σε αντάλλαγμα, πέτυχε την αποκατάσταση του ελληνορθόδοξου πατριάρχη Αθανάσιου Α΄ Μανασσή στον καθεδρικό ναό του Αγίου Πέτρου, παραμερίζοντας τον Λατίνο πατριάρχη Aimery of Limoges, ο οποίος εξορίστηκε σε γειτονικό χωριό.

Η επιστροφή του Αθανάσιου στηρίχθηκε στη Συνθήκη του Δεβώλ (Treaty of Devol), συμφωνία του 1108 μεταξύ του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού και του Bohemond Α΄, με την οποία η πριγκιπική εξουσία στην Αντιόχεια όφειλε να αναγνωρίζει τη βυζαντινή επικυριαρχία. Αν και αρχικά δεν εφαρμόστηκε, η συνθήκη αποτέλεσε νομικό υπόβαθρο για τις βυζαντινές διεκδικήσεις.

Η Αντιόχεια δεν ήταν απλώς ένα κομμάτι εδάφους για το Βυζάντιο. Ήταν ένα σύμβολο πνευματικής και πολιτικής δύναμης, συνδεδεμένο με το χριστιανικό παρελθόν και την αυτοκρατορική ιδέα.


ΠΗΓΗ: https://cognoscoteam.gr/archives/48210


ο Firefox ανοίγει κανονικά τα σχόλια του Disqus, αρκεί να κάνετε το εξής: 

-Στον Firefox (απο υπολογιστή) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Ενεργοποίηση λειτουργίας μόνο HTTPS σε όλα τα παράθυρα"

-Στον Firefox (απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "λειτουργία «Μόνο HTTPS» ενεργή σε όλες τις καρτέλες" 

-Στον Chrome (απο υπολογιστή και απο κινητό) επιλέγουμε: Ρυθμίσεις ---> απόρρητο και ασφάλεια ---> "Να χρησιμοποιούνται πάντα ασφαλείς συνδέσεις - Αναβάθμιση των πλοηγήσεων σε HTTPS και ειδοποίηση πριν τη φόρτωση ιστοτόπων που δεν το υποστηρίζουν."

Ο Chrome έχει ακόμα πρόβλημα, έστειλα σχετικό μήνυμα και στη Google μήπως το διορθώσουν. Μέχρι τότε μπορείτε να μπαίνετε και απευθείας στα σχόλια της Ατλαντίδας απο εδώ https://disqus.com/home/forums/apanemo-limani/?l=el