Οι τρομακτικές σφαγές των Τούρκων στο ανατολικό σύνορο της αυτοκρατορίας (1036-1064)

Αν διαβάσει κάποιος τον Aristakes του Lastivert, εναν Αρμένιο χρονικογράφο του 11ου αιώνα, θα φρίξει με την έκταση και την σφοδρότητα των πρώτων Τουρκικών επιδρομών, που άρχισαν συστηματικά πλέον να πλήττουν τα Αρμενικά κρατίδια και κατόπιν την ίδια την Αυτοκρατορία, ήδη απο την δεκαετία του 1030.

Πράγματι, το 1036, ο Aristakes αναφέρει οτι στην περιοχή του Perkri, κοντά στη λίμνη Βάν, το ομώνυμο φρούριο διοικούταν απο κάποιον “Xtrik” προφανώς Κούρδο εμίρη της δυναστείας των Σαντατιδδών, και πολιορκήθηκε απο πολυάριθμες Αυτοκρατορικές δυνάμεις υπό τον “Κατεπάνω” Βαασπρακανίας, Καβάσιλα. Λίγο αργότερα, κάποιος άλλος άγνωστος Αυτοκρατορικός αξιωματούχος απέσυρε τα περισσότερα στρατεύματα απο την πολιορκία και προωθήθηκε προς το Arcak, για προμήθειες. Ο εμίρης Xtrik βρήκε την ευκαιρία και κάλεσε για βοήθεια πολυαρίθμους “Ογούζους” (Τουρκομάνους) που βρισκόταν κοντά. Στο μεταξύ, οι εναπομείναντες Αυτοκρατορικοί, που ήταν περίπου 8.000 άνδρες, ειχαν χαλαρώσει τα μέτρα ασφαλείας έξω απο το φρούριο, όταν ξαφνικά, οι Τούρκοι νομάδες επέπεσαν σαν κεραυνός πάνω τους. Οι Τουρκομάνοι έσφαξαν 6.000, ενώ 2.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι, χώρια τα λάφυρα. Οι Τούρκοι, με επικεφαλής τον εμίρη Xtrik, έφυγαν με την λεία τους και τους αιχμαλώτους προς τα ανατολικά, όταν μετά απο λίγο, σταμάτησαν. Εκεί έσκαψαν ενα βαθύ χαντάκι, και άρχισαν να σφάζουν σαν κριάρια τους πολυαρίθμους αιχμαλώτους. Μόλις το χαντάκι γέμισε απο τα πτώματα, ο Xtrik κατέβηκε μέσα σε αυτό και λούστηκε με το αίμα των θυμάτων, “ικανοποιώντας την οργισμένη καρδιά του”.

Το 1048, το Arze, πλούσια πόλη και μεγάλο εμπορικό κέντρο της Αρμενίας, χτυπήθηκε βαναύσα απο τους δεκάδες χιλιάδες Τουρκομάνους του Σελτζούκου εμίρη Ibrahim Yinal. Στην πόλη διέμεναν 150.000 κάτοικοι, κυρίως Αρμένιοι, αλλά και αρκετοί Σύροι εμποροι καθως και λιγοι Ελληνες. Η πολη ηταν αρκετα μεσα στην Αυτοκρατορικη επικρατεια, δεν διεθετε τειχη ουτε φρουρα. Οι κατοικοι, μολις εμαθαν οτι οι Τουρκοι πλησιαζουν, εφτιαξαν οδοφραγματα και οπλιστηκαν προχειρα, αλλα δεν απετρεψαν τελικα την αλωση της, μετα απο εξη μερες σφοδρων οδομαχιων. Οι Τουρκομανοι εβαλαν φωτια σε μεγαλα τμηματα της πολεως, κατακρεουργησαν πανω απο 150 ιερεις, εσφαξαν 80.000 ατομα, ενω αλλες 20.000 καηκαν ζωντανοι σε Εκκλησιες και αλλα κτιρια, που εβαλαν φωτια οι Τουρκοι. Η σφαγη ηταν τοσο μεγαλη, που “οι αγορες, οι δρομοι και οι πλατειες, ηταν γεματοι απο νεκρους” οπως αναφερει ο Aristakes. Ο Ibrahim Yinal εφυγε με κολοσσιαια λεια, αποτελουμενη απο “χρυσο, ασημι, γουνες, αμετρητα ζωα και πολυτιμοι λιθοι, 8.000 αλυσιδωτους θωρακες καθως και 40.000 αιχμαλωτους”.

Και το κακο δεν σταματαει εδω… Την ανοιξη του 1053, μια σκοτεινη και παγερη νυχτα της Αναστασης, οι Τουρκομανοι επιτεθηκαν στο Kars, που μεχρι τοτε ειχε αποφυγει της Τουρκικες επιδρομες. Οπως αναφερει ο εντρομος Aristakes: “Οι Τουρκοι πλησιασαν την πολη κατα την διαρκεια της νυχτας, την κυκλωσαν, και αφου αυτη δεν ειχε νυχτερινες σκοπιες, εισηλθαν απο παντου με γυμνα ξιφη…Ολος ο πληθυσμος βρισκοταν στην κεντρικη πλατεια της πολης, συμμετεχοντας στην λειτουργια…Την ωρα που ιερεις και ψαλτες εψελναν, οι αιμοβοροι Τουρκομανοι επιτεθηκαν με ουρλιαχτα σφαζοντας τους παντες ανεξαρτητως ηλικιας και φυλου. Ιερεις και ψαλτες κατακομματιαστηκαν ενω εψελναν, εμποροι σφαγιαστηκαν σαν αρνια, γυναικες ατιμαστηκαν, αθλητες και νεοι παλαιστες βρεθηκαν μαχαιρωμενοι, ενω κεφαλια ηλικιωμενων βρισκοταν παντου…”Ξεφυγαν μονο οσοι προλαβαν να κρυφτουν στο καστρο της πολεως, ενω οι Τουρκοι αφου ρημαξαν τα σπιτια και τα καταστηματα, εφυγαν ανατολικα, φορτωμενοι λαφυρα και αιχμαλωτους…

Το 1054, στα πλαίσια της μεγάλης εισβολής του στην Αυτοκρατορία, ο Σελτζούκος Σουλτάνος Togrul -Beg: “Έστειλε Τουρκομάνους μέχρι το Abhaz (Γεωργια), το Parhar στις υπώρειες του Καυκάσου και τα βουνά Sim, καίγοντας και λεηλατώντας τα πάντα, θερίζοντας όπως οι θεριστές το στάχυ, αφήνοντας μόνο πτώματα στο πέρασμα τους”.

Το 1055, οι Τουρκομάνοι εισήλθαν στις περιφέρειες του Derjan και Ekegheac, φθάνοντας στον μεγάλο ποταμό Chorox. Αφού πήραν πολλά λάφυρα και αιχμαλώτους, κατευθύνθηκαν προς την πόλη Baybert (Βαυβερδόνα), όπου έπεσαν πάνω σε μια “ταξιαρχία” Βαράγγων, που στάθμευε εκεί. Στη σφοδρή σύγκρουση που ακολούθησε, πολλοί Τούρκοι σφαγιάστηκαν, μαζί με τον αρχηγό τους, η δε λεία και αιχμάλωτοι, έπεσαν στα χέρια των Σκανδιναυών μισθοφόρων, και απελευθερώθηκαν. Άλλοι Τούρκοι που επιχειρούσαν στην περιοχή του Vanand, έπεσαν σε ενέδρα Αρμενίων υπό τον πρίγκηπα Gakik και εξολοθρεύτηκαν. Νέες όμως Τουρκικές δυνάμεις κατέκλυσαν την περιοχή, “σπέρνοντας τον φόνο παντού”.

Το 1056, μια χιονισμένη νύχτα της γιορτής των Φώτων, Τουρκομάνοι επέπεσαν στην Αρμενική πολη Mankan Gom, σφάζοντας τους πάντες. Οι Τούρκοι αποχώρησαν φορτωμένοι λάφυρα και αιχμαλώτους, πέρασαν πάνω απο μια παγωμένη λίμνη. Ο πάγος δεν άντεξε το βάρος, έσπασε και όλοι βρέθηκαν στο νερό. Υπήρξαν ελάχιστοι επιζώντες.

Το 1057, Τουρκομάνοι επιτέθηκαν στο οχυρωμένο χωριό Blurs, στην Αρμενική περιφέρεια του Karin. Το χωριό είχε υποτυπώδη οχύρωση όμως, και μετά απο κάποιες προκατακτικές επιθέσεις οι νομάδες εισήλθαν στο χωριό διαπράττοντας απίστευτες ωμότητες. Οδήγησαν τους αμάχους στην πλατεία, και “τους έσφαζαν σαν αρνιά”. Άλλους τους αποκεφάλιζαν κατά ομάδες, ενώ όσοι δοκίμασαν να αντισταθούν, τους κάρφωσαν τα χέρια με παλούκια στο έδαφος, και αφού τους έγδαραν τα χέρια απο τα δάχτυλα μέχρι τον ώμο, έφτιαχναν χορδές τόξου με τους τένοντες τους. Στούς δε ιερείς, επιφύλαξαν άλλο, πιο βαναύσο μαρτύριο: Τους έγδαραν ζωντανούς απο το ύψος του στήθους, και τους φόρεσαν κουκούλα το γδαρμένο δέρμα πάνω απο το κεφάλι τους. Όσοι κάτοικοι βρέθηκαν να έχουν σκάψει τρύπες στα πατώματα των σπιτιών για να κρυφτούν, βρέθηκαν απο τους Τουρκομάνους που έκαναν άνω-κάτω τα σπίτια και εξοντώθηκαν όλοι. Όσοι άλλοι δε, κατέφυγαν σε αμπελώνες που βρισκόταν έξω απο το χωριό για να σωθούν, σφαγιάστηκαν μεχρι ενός απο τους μαινόμενους Τούρκους που τους εκτελούσαν ανάμεσα στα φύλλα, με μακριές λόγχες.

Τον Οκτωβριο του 1057, μια μεγαλη δυναμη 15.000 Τουρκομανων υπο τον εμιρη Dinar, εισεβαλε στην Αυτοκρατορια απο την περιοχη της Ανω Μεσοποταμιας. Οταν περασαν τα συνορα χωριστηκαν σε δυο φαλαγγες. Η μια προχωρησε προς τα Καμαχα, “λεηλατωντας τα παντα”, ενω η δευτερη προχωρησε προς την μεγαλη πολη της Μελιτηνης, που ειχε πολλους Συρους κατοικους, Αρμενιους και αρκετους Ελληνες. Στα τελη Οκτωβριου του 1057, ενα ασεληνο βραδυ, οι Τουρκοι εφτασαν εξω απο την πολη. Η Αρμενικη φρουρα της πολεως, που αποτελουταν απο ιππικο, εκανε εξοδο και τους προξενησε σοβαρες απωλειες, δινοντας χρονο σε πολλους εντρομους κατοικους να το σκασουν μεσα στη νυχτα. Η Τουρκικη επιθεση ηταν πολυ σφοδρη ομως, και τα ξημερωματα οι Αρμενιοι στρατιωτες αποχωρησαν, αφηνοντας την πολη στην τυχη της. Οι Τουρκοι εισχωρησαν κατα μαζες και εσφαξαν οσο πληθυσμο βρηκαν. Δωδεκα(!) ολοκληρες μερες εμειναν στην πολη, ρημαζοντας τα παντα, παιρνοντας “χρυσο, ασημι και γουνες περα απο καθε φαντασια”. Κατοπιν αποχωρησαν, αλλα αφου βρηκαν τα περασματα του Αντιταυρου κλειστα απο τα χιονια, εμειναν πεντε(!) ολοκληρους μηνες( Νοεμβριος 1057-Μαρτιος 1058) στην περιοχη, “σφαζοντας χωρικους, παιρνοντας μικρα παιδια για στοχους με τα βελη και τις λογχες τους, συντριβοντας τα κεφαλια βρεφων σε βραχους, βιαζοντας γυναικες και λεηλατωντας τα παντα”…

Το 1058, τον Νοεμβρη, Τούρκοι νομάδες εισήλθαν μέσα στο καταχείμωνο, κατω απο εξαιρετικά πυκνή χιονόπτωση στην Αρμενική περιφέρεια Xorjean. Επειδή όμως τα περάσματα ήταν κλειστά απο το χιόνι, έβαζαν άλογα και γαιδούρια μπροστά να ανοίγουν τον δρόμο, και αυτοί ακολουθούσαν “με διπλή ταχύτητα” όπως αναφέρει ο πάντα σχολαστικός Aristakes. Επιτέθηκαν στο οχυρωμένο οικισμό Mormeans, αλλά αποκρούστηκαν απο την φρουρά, ενω ο αρχηγός τους δέχτηκε βέλος στην καρωτίδα και πέθανε.

Στις 16 Αυγούστου 1064, η πιό μεγάλη πόλη της Αρμενίας, το Ani, η “πόλη των 1000 εκκλησιών” και μεγάλο εμπορικό κέντρο, μετα απο ολιγοήμερη πολιορκία έπεσε στα χέρια των Σελτζούκων και Τουρκομάνων του Σουλτάνου Alp-Arslan. Επακολούθησε ενα απίστευτο όργιο σφαγής “φόνος εν των ένδον αμύθητος” οπως λέει ο Έλληνας χρονικογράφος Ατταλειάτης, ενω και ο Aristakes τονίζει οτι “δεν ξαναυπήρξε τέτοια σφαγή”.

Σφαγιάστηκαν 100.000 κάτοικοι, κυρίως Αρμένιοι και Σύροι, ενώ 50.000 οδηγήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα του Ιράκ, “χώρια η απίστευτη λεία”. Όλοι οι δρόμοι, πλατείες, γέφυρες, ήταν τόσο πολύ γεμάτες με πτώματα που δεν μπορούσες να δεις το έδαφος”.

Φαίνεται λοιπόν, ότι πρίν ακόμα απο την μάχη του Μαντζικέρτ, (1071), οι σφαγές και καταστροφές των Ανατολικών περιοχών της Αυτοκρατορίας είχαν πάρει τέτοιες τρομακτικές διαστάσεις, ώστε να μιλάμε για ενα πρώιμο “ολοκαύτωμα” των Χριστιανικών πληθυσμών απο τους Τούρκους, αφου οι νεκροί ειχαν ξεπεράσει τον απίστευτο αριθμό των 300.000, χώρια οι αιχμάλωτοι και η καταστροφή περιουσιών.

Στήν εικόνα βλέπουμε εναν Τουρκομάνο ελαφρύ ιππέα, με το χαρακτηριστικό μακρύ μαλλί και τα ημιμογγολοειδή χαρακτηριστικά των πρώιμων Τουρκομάνων νομάδων, που αφάνισαν τα πάντα στην εγγύς Ανατολή τον τραγικό 11ο αιώνα…

ΠΗΓΗ: cognoscoteam