«Η διέλευση από το Άδειο Τετράπλευρο συγκρίνεται σε δυσκολία με το να διασχίσεις τον Νότιο Πόλο…»

Στο Νότο της Αραβικής χερσονήσου βρίσκεται μια περιοχή που δεν φημίζεται για το φιλόξενο περιβάλλον της. Πρόκειται για το λεγόμενο «Άδειο Τετράπλευρο» – Ρουμπ αλ-Χαλί στα αραβικά – τμήμα της μεγάλης Αραβικής Ερήμου, της μεγαλύτερης ερήμου στην Ασία, το οποίο μοιράζεται ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία, την Υεμένη, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι λιγοστοί του κάτοικοι το αποκαλούν απλά αλ Ράμλα – η «Άμμος»…

Χάρτης με τη θέση του Άδειου Τετράπλευρου στην Αραβική χερσόνησο 

Το Άδειο Τετράπλευρο είναι η μεγαλύτερη έκταση συνεχόμενης άμμου στον πλανήτη. Η έκταση του αγγίζει τα 650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα – σχεδόν όσο η έκταση της Γαλλίας, του Βελγίου και των Κάτω Χωρών μαζί – και περιέχει σχεδόν την μισή ποσότητα άμμου ολόκληρης της Σαχάρας (που φτάνει σε έκταση τα 9.200.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα…). 

Οι διαστάσεις του ανέρχονται σε 1.000 χιλιόμετρα μήκος και 500 χιλιόμετρα πλάτος. Στα δυτικά το υψόμετρο φτάνει τα 610 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και η άμμος είναι λεπτή και μαλακή, ενώ στα ανατολικά το υψόμετρο πέφτει στα 180 μέτρα.
Όπως εύκολα μπορεί κανείς να φανταστεί, το τοπίο του Άδειου Τετράπλευρου είναι αρκούντως μονότονο, αν και εξόχως εντυπωσιακό: επαναλαμβανόμενοι αμμόλοφοι που έχουν σμιλευτεί από τον άνεμο και ξεπερνούν σε ύψος τα 300 μέτρα διαδέχονται ο ένας τον άλλο. Πολλοί από αυτούς έχουν κόκκινο χρώμα, εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε οξείδιο του σιδήρου. 

Στο υπέδαφος κάτω από τους αμμόλοφους υπάρχουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου που σχηματίστηκαν εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν η περιοχή ήταν τροπικό δάσος.

Φωτογραφία του νοτιοανατολικού τμήματος του Άδειου Τετράπλευρου από το Παρατηρητήριο της NASA: διακρίνονται αμμόλοφοι επιμήκεις και σε σχήμα αστεριού και ανάμεσά τους πεδιάδες με αλατούχα πετρώματα

Εξυπακούεται φυσικά ότι πρόκειται για μία από τις πιο άνυδρες περιοχές του πλανήτη, με μόλις 35 χιλιοστά βροχής ετησίως (ωστόσο σε αναβροχιά την ξεπερνάει η φημισμένη έρημος Ατακάμα στη Χιλή, με μόλις 1 χιλιοστό βροχής ετησίως…). Η θερμοκρασία κυμαίνεται από 47ο C κατά μέσο όρο την ημέρα και μπορεί να πέσει στους 12 ο C ή και χαμηλότερα τις νυχτερινές ώρες.

Αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «αβιοτική» ζώνη, το Άδειο Τετράπλευρο φιλοξενεί μόλις και μετά βίας 37 είδη φυτών, ενώ η πανίδα περιλαμβάνει αραχνοειδή (όπως σκορπιούς) και τρωκτικά. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, διάφορες τοπικές φυλές ζούσαν και εξακολουθούν να κατοικούν εδώ.

Μοναχικά δέντρα 

Κατά μήκος του μέσου περίπου της ερημιάς του Άδειου Τετράπλευρου συναντάμε ζώνες με αποθέσεις ανθρακικού ασβεστίου και άλλων υλικών. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι πριν από 6.000 με 5.000 χιλιάδες χρόνια από σήμερα στα σημεία αυτά υπήρχαν ρηχές λίμνες που σχηματίστηκαν από κατακλυσμιαίες βροχές, κάτι σαν τους σημερινούς μουσώνες, και οι περισσότερες από αυτές διατηρήθηκαν για λίγα μόλις χρόνια. 
Τα απολιθώματα που βρέθηκαν στις περιοχές αυτές αποδεικνύουν ότι εδώ έζησε μια μεγάλη ποικιλία ζώων, όπως ιπποπόταμοι, νεροβούβαλοι και βοοειδή με μακριά κέρατα, αλλά και μικρά σαλιγκάρια και οστρακόδερμα.

Τοπίο του Άδειου Τετράπλευρου στο Ομάν 

Παρά την σπανιότητα ευρημάτων που παραπέμπουν σε ανθρώπινη δραστηριότητα, θεωρείται ότι μέχρι το 300 μ.Χ. περίπου το Άδειο Τετράπλευρο διέσχιζαν καραβάνια που εμπορεύονταν λιβάνι. Μάλιστα, τα ίχνη από το πέρασμα των καμηλών, αν και δεν μπορούν να εντοπιστούν στο έδαφος, είναι ορατά σε δορυφορικές λήψεις. 

Ο θρύλος για την χαμένη πόλη ή περιοχή Ούμπαρ ή Ιράμ –μια Ατλαντίδα της άμμου– που αναφέρεται στο Κοράνι συνδέεται πιθανότατα με το εμπόριο αυτό, σε συνδυασμό μάλιστα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως ίχνη από οχυρώσεις και άλλα κτίσματα. Η αυξανόμενη ερημοποίηση που υπέστη η περιοχή αργότερα την κατέστησε πραγματικά αδιάβατη, ενώ παρέμεινε σχεδόν τελείως ανεξερεύνητη μέχρι πολύ πρόσφατα.

Εντυπωσιακοί αμμόλοφοι

Το 1931 ένας Βρετανός ονόματι Μπέρτραμ Τόμας, με τη συνοδεία Βεδουίνων, κατόρθωσε να διασχίσει ένα τμήμα του Άδειου Τετράπλευρου, διανύοντας σε αρκετές εβδομάδες μια απόσταση 1.300 χιλιομέτρων από την ακτή του Ομάν μέχρι το Κατάρ. 

Το 2018 άνοιξε ο πρώτος δρόμος που συνδέει το Ομάν με το Ριάντ, την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, διευκολύνοντας τους επίδοξους εξερευνητές της αφιλόξενης περιοχής -οι οποίοι ωστόσο πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη ότι δεν υπάρχουν βενζινάδικα…

Βεδουίνοι στο Άδειο Τετράπλευρο 

Ακόμα και σήμερα μια περιπλάνηση στο Άδειο Τετράπλευρο μοιάζει με ταξίδι σε άλλο πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει χρησιμοποιηθεί ως σκηνικό για ταινίες, όπως το Star Wars και το Matrix. Μην διανοηθείτε φυσικά να το επισκεφθείτε χωρίς συνοδό. Η ακραία ζέστη, η έλλειψη νερού και ο κίνδυνος να βυθιστείτε στην άμμο μπορεί να σας στοιχίσουν τη ζωή. 
Παρ’ όλους τους κινδύνους, η περιοχή είναι σίγουρα ιδανική για όσους θέλουν να κατασκηνώσουν στο ύπαιθρο και να θαυμάσουν τον έναστρο ουρανό, μακριά από τα φώτα του πολιτισμού…

ΠΗΓΗ: https://www.geografikoi.gr/adeio-tetraplevro/