Οι επιστήμονες έλυσαν το αίνιγμα των… νεραϊδόκυκλων
Στα Λιβάδια της Αφρικής εμφανίζονται γυμνά κομμάτια γης σε τέλειο κυκλικό σχήμα και πλέον γνωρίζουμε ποιος ευθύνεται γι’ αυτό.
«Κύκλοι των νεράιδων», ένα αίνιγμα που απασχολούσε εδώ και πολλά χρόνια τους επιστήμονες. Στα λιβάδια της Αφρικής εμφανίζονται γυμνά κομμάτια γης σε τέλειο κυκλικό σχήμα με τους ερευνητές να αναζητούν την προέλευση τους.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, ο βιολόγος καθηγητής Νόρμπερτ Γιούργκενς και ο επιστήμονας εδάφους Αλεξάντερ Γκρένγκρεφτ από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου έδωσαν απάντηση στο… μυστήριο και δεν ήταν τόσο εντυπωσιακή όσο θα περίμενα κάποιος.
Οι «κύκλοι των νεράιδων» είναι τελικά κύκλοι των τερμιτών. Ήδη από το 2013, ο Γιούργκενς δημοσίευσε ότι οι υπόγειοι τερμίτες άμμου του γένους Psammotermes προκαλούν τα γυμνά μπαλώματα και, εξαλείφοντας τα φυτά στα αμμώδη εδάφη, επιτρέπουν τη μακροχρόνια αποθήκευση νερού μετά από σπάνιες βροχοπτώσεις. Αυτή η εξήγηση, που δημοσιεύθηκε στο Science, επιβεβαιώθηκε στα χρόνια που ακολούθησαν από εντομολόγους από τη νότια Αφρική.
Επιπλέον, μετρώντας την υγρασία του εδάφους κάτω από τον «κύκλο των νεράιδων» σε βάθος 20 εκατοστών, βρήκαν αποξήρανση, την οποία ερμήνευσαν ως πρόκληση γρήγορης οριζόντιας αναρρόφησης νερού από τα χόρτα του περιβάλλοντος.
Στη μελέτη τους, οι Γιούργκενς και Γκρένγκρεφτ απέδειξαν την παρουσία τερμιτών άμμου σε περισσότερους από 1.700 κύκλους νεράιδων στη Ναμίμπια, την Αγκόλα και τη Νότια Αφρική.
Άλλοι ερευνητές διερεύνησαν επίσης το μυστηριώδες φαινόμενο, π.χ. στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν (Γερμανία) χρησιμοποιώντας προσεγγίσεις μοντελοποίησης.
Οι ερευνητές τόνιζαν ότι τα γυμνά μπαλώματα προκαλούνται από την αυτοοργάνωση των φυτών γρασιδιού, τα οποία αντλούν άνισα νερό από μόνα τους με τις ρίζες τους και μέσω εκτεταμένης διάχυσης στα αμμώδη εδάφη, προκαλώντας έτσι το θάνατο των χόρτων στα γυμνά μπαλώματα. Οι μετρήσεις υγρασίας του εδάφους που αναφέρονται από τους συγκεκριμένους ερευνητές, ως απόδειξη για την υπόθεση αυτοοργάνωσης, συμπίπτουν με τις μετρήσεις υγρασίας εδάφους του Γιούργκενς το 2013.
Ωστόσο, οι ερμηνείες διαφέρουν: Ενώ οι μοντελιστές μετρούν το φυτικό έδαφος και ερμηνεύουν την αποξήρανσή του ως απόσυρση νερού από τα γύρω χόρτα, ο Γιούργκενς έδειξε το 2013 με ταυτόχρονη μέτρηση σε τέσσερα διαφορετικά βάθη έως και 90 cm ότι οι «κύκλοι νεράιδων» στο υπέδαφος αποθηκεύουν το νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Μιλώντας για το αποτέλεσμα της νέας έρευνας ο Νόρμπερτ Γιούργκενς τονίζει:
Η ακόμη μεγαλύτερη σημασία είναι ότι η ανάλυση του συναδέλφου μου δρ.Γρκένγκροφτ και οι μετρήσεις των υδρολογικών ιδιοτήτων της άμμου της ερήμου που πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριο ακυρώνουν τα κρίσιμα θεμέλια της υπόθεσης της αυτορρύθμισης.
Η αγωγιμότητα του νερού της χονδρόκοκκης άμμου των νεραϊδοκύκλων, στους οποίους ζουν οι τερμίτες, είναι πράγματι πολύ υψηλή όταν υπάρχει πολύ νερό κατά τη διάρκεια μιας έντονης βροχής, το οποίο μπορεί στη συνέχεια να εισχωρήσει γρήγορα στους μεγάλους πόρους.
Αυτό σημαίνει ότι στα επίπεδα υγρασίας που βρίσκονται κάτω από τους κύκλους των νεράιδων (≤5% κατ ’όγκο), πολύ μικρή μεταφορά υγρού νερού μπορεί να μεταφερθεί σε μικρές αποστάσεις.
Ο σχηματισμός ξηρών στρωμάτων άμμου στην επιφάνεια του εδάφους ακριβώς πάνω από το υγρό υπέδαφος καταδεικνύει αυτό το φυσικό φαινόμενο.
Οι μετρήσεις της υγρασίας του εδάφους στους κύκλους των νεράιδων και οι εδαφικές υδραυλικές ιδιότητες της άμμου που βρέθηκαν στο εργαστήριο αποκλείουν έτσι την υπόθεση της αυτορρύθμισης ως εξήγηση για τους «κύκλους των νεράιδων». Η αιτία για το σχηματισμό των «κύκλων των νεράιδων» είναι επομένως σαφής - είναι οι τερμίτες άμμου που εξασφαλίζουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα επιβίωσης μέσω της αποθήκευσης υγρασίας του εδάφους».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου